Në këtë kapitull përshkruhen barnat që përdoren në trajtimin e çrregullimeve gastro-intestinale, këtu bëjnë pjesë shumë barna të cilat ndahen në kategori të ndryshme:

Antacidet

Janë komponime bazike që neutralizojnë acidin klorhidrik në sekretin gastrik. Ato përdoren në trajtimin simptomatik të çrregullimeve gastrointestinale të shoqëruara më hiperaciditet.

Antacidet nuk ulin vëllimin e acidit klorhidrik, përkundrazi rritja e pH-shit gastrik mund të shpie në shtimin e sekretimit të acidit klorhidrik dhe pepsinës, efekt ky rëndom minor dhe jetëshkurtër.

Antidiaroikët

Përdoren në trajtimin simptomatik të diarresë, edhe pse qëllimi kryesor në trajtimin e diarresë akute është korigjimi i humbjes së elektrolitëve me anë të rehidrimit, veçanrisht të fëmijët.

Antiemetikët

Në këtë grup bëjnë pjesë barna të ndryshme që përdoren në trajtimin dhe parandalimin e pështirosjes dhe vjelljeve të shkaktuara nga etiologji të ndryshme duke përfshirë terapinë kundër kancerit, anestezionin, dhe sëmundjen e udhëtimit.

Antiulcerozët

Përdoren në trajtimin dhe parandalimin e ulcerës peptike, disa përdoren edhe në disa çrregullime tjera të shoqëruara më hipersekretim gastrik. Nga barnat që bëjnë pjesë në këtë grup janë të përshkruar:

antagonistët e receptorëve H₂ histaminik (H₂- antagonistët), që veprojnë duke bllokuar rreceptorët H₂ histaminik të qelizave parietale gastrike duke antagonizuar veprimin stimulues të histaminës endogjene në prodhimin e acidit gastrik.

inhibuesit e pompës protonike, që veprojnë duke bllokuar sistemin enzimatik përgjegjës për transportin e protoneve në lumenin gastro-intestinal,pra H⁺/K⁺ ATP-azës të qelizave parietale gastrike të njohur si “pompa protonike”.

Laksativët

Lehtësojnë defekimin dhe përdoren në trajtimin e konstipacionit dhe për zbrazjen e zorrëve para procedurave eksplorative siç janë endoskopia, ekzaminimi radiologjik apo para operacionit kirurgjik. Nga barnat e këtij grupi janë të përshkruar:

laksativët stimulues, që stimulojnë drejtëpërdrejt mbaresat nervore të mukozës së zorrës së trashë duke rritur motilitetin intestinal.

Laksativët osmotik, që rrisin presionin osmotik intestinal si rjedhojë rrisin mbajtjen e lëngjeve në zorrë.

Top

1. ANTACIDET DHE BARNAT TJERA PËR DISPEPSI

HIDROKSIDI I ALUMINIT DHE MAGNEZIT

Indikacionet:

Dispepsia, hiperfosfatemia.

Kundërindikacionet:

Hipofosfatemia, tejndjeshmëri ndaj përbërësve të barit.

Vërejtje të posaçme:

Hipofosfatemia mund të shfaqet në përdorim të zgjatur ose doza të larta; te pacientët me uremi, intoksikim alumini dhe osteomalaci; të përdoret me kujdes të veçantë te pacientët me sëmundje kongjestive të zemrës; insuficiencë renale, edema, cirrozë hepatike dhe në pacientët që kanë përjetuar gjakderrdhje gastrointestinale.

Dozimi:

Të përtypen një ose dy tableta (500-1800 mg), 4 herë në ditë; më së miri me ushqim ose 20 minuta pas tij.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 500 mg+ 500 mg.

Top

HIDROKSIDI I MAGNEZIT

Indikacionet:

Konstipacion.

Vërejtje të posaçme:

Insuficiencë renale dhe hepatike; të moshuarit.

Kundërindikacionet:

Gjendje akute të traktit G.I. koleostomia, ileostomia.

Veprimet anësore:

Kolika.

Dozimi:

Në konstipacion 25-50 mL, sipas nevojës.

Format farmaceutike dhe dozat:

Suspenzion ujor: 8% oksid magnezi të hidratuar.

Top

1.2 SPAZMOLITIKËT DHE BARNAT QË NDRYSHOJNË MOTILITETIN E ZORRËVE

Antikolinergjikët

Mekanizmi i veprimit:

Të gjitha barnat antikolinergjike konkurojnë me acetilkolinën për lidhje me receptorët e saj. Veprimet e barnave të ndryshme antikolinergjike janë rezultat i ngacmimit të nëntipit specifik të receptorit, gjë që përcaktohet nga struktura kimike e komponenteve të barit. Flavoksati dhe oksibutinina janë antikolinergjik të dobët dhe e realizojnë veprimin e tyre në muskulaturën e lëmuar përmes akcionit direkt.

BUTILBROMURI I HIOSCINËS

Indikacionet:

Trajtimi i çrregullimeve G.I. të shkaktuar nga spazma; terapi shtesë në ulcerë peptike; vjellje pas anestezionit të përgjithshëm; spazma biliare dhe urinare; dismenore dhe diskinezi.

Vërejtje të posaçme:

Të përdoret me kujdes në sindromin Down; diarre; kolit ulcerativ; hipertension; arritmi kardiake; infarkt akut të miokardit; sëmundje kronike të mushkërive; refluks ezofagal; fëmijë me paralizë spastike; hipertiroidizëm.

Kundërindikacionet:

Glaukoma këndmbyllur; ileus paralitik; megakolon toksik; miastenia gravis; sëmundje obstruktive të traktit G.I.; uropati obstruktive.

Veprimet anësore:

Konstipacion, disfagi, aritmi, sekretim bronkial i reduktuar, fotofobi, humbje e akomodimit veçanënrisht pas përdorimit parenteral; iritim në vendin e injektimit; tharje e lëkurës dhe gojës.

Dozimi:

Oralisht: të rriturit dhe fëmijët mbi 6 vjeç: 10-20 mg, 3-5 herë në ditë; me rrugë rektale: supozitorje, 10-20 mg, 3-5 mg; më rrugë parenterale 20mg disa herë në ditë maks. 80mg në ditë, të fëmijët nën 6 vjeç, vetëm në raste të theksuara, 5 mg, 3 herë në ditë.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 10 mg

Supozitorje: 10 mg

Tretësirë për injekcion: 20 mg/mL.

Top

KODEINA

Indikacionet:

Diarre akute ( si shtesë e zëvendësimit të elektrolitëve).

Vërejtje të posaçme:

Në të sëmurët astmatik; rezervën respiratore të zvogëluar.

Kundërindikacionet:

Depresion respirator akut; shtypje intrakraniale e ngritur; çrregullimet hepatike; në gjendjet ku duhet mënjanuar inhibimin e peristaltikës; kolitin ulcerativ akut; koliti që shoqëron përdorimin e antibiotikëve; fëmijët nën 1 vjeç.

Veprimet anësore:

Mund të shkaktojë tolerancë me përdorim të zgjatur ( shih morfinën).

Dozimi:

30 mg, 3 ose 4 herë në ditë.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 15mg, 30 mg.

Top

MEBEVERINA

Indikacionet:

Sindromi e kolonit të iritueshëm, enterit; të gjitha çrregullimet G.I. që karaktrizohen me spazma të muskulaturës së lëmuar; çrregullimet e vesica felea.

Vërejtje të posaçme:

Ileus paralitik; shtatzani dhe laktacion.

Dozimi:

Të rriturit dhe fëmijët mbi 10 vjeç: 1 tabletë, 3 herë në ditë, më së miri para ushqimit; pas arritjes së rezultateve doza duhet ulur gradualisht; maks. 3 tableta në ditë; në trajtë suspensioni, 15 mL, 3 herë në ditë, 20 minuta para ushqimi.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 135 mg

Suspenzion: 50 mg/5 mL.

Top

Prokinetikët

Mekanizmi i veprimit:

Agjentët prokinetik kanë mekanizëm të ndryshëm të veprimit; agjentët e ndryshëm kanë poashtu caqe të ndryshme anatomike në të cilat veprojnë me qëllim të rregullimit të zbrazjes gastrike dhe/ose zbrazjes intestinale.

Betanekol: është agonist kolinergjik, i cili ka veprim direkt në receptorët e muskarinës, me aktivitet të vogël nikotinik. Stimulimi muskarinik rritë tonusin dhe aktivitetin peristaltik të lukthit dhe të traktit intestinal, rritë peristaltikën ezofageale dhe rrit rest shtypjen e sfinkterit distal ezofageal. Veprimi kolinergjik është jospecifik dhe stimulon sekrecionin gastrik dhe pankreatik. Betanekoli poashtu zvogëlon vëllimin e fshikzës, rritë peristaltikën uretrale dhe kontrakcionin e muskulit detruzor të fshikzës. Veprimet tjera tipike muskarinike nuk mbisundojnë gjatë administrimit të dozave orale ose subkutane, por, administrimi i.m. ose i.v. mund të rezultojë me aktivitete jo-specifike kolinergjike siç janë: bradikardia, mioza, lakrimacioni, salivacioni, djersitja, si dhe sekrecioni dhe konstrikcioni bronhial.

Dekspantenoli lehtë konvertohet në acid pantotenik, vitaminë e B-kompleksit që është prekursor e koenzimës A. Pasi që koenzima A nevojitet për reakcion acetilues gjatë së cilës prodhohet acetil-kolina, është menduar se administrimi i dekspantenolit do të rrisë prodhimin e acetilkolinës, dhe të rrisë poashtu aktivitetin parasimpatik që e mirëmban funksionin e rregullt të traktit GI. Sidoqoftë, këto veprime nuk janë vërtetuar klinikisht. Përveç çrregullimeve të moderuara gastrointestinale pas administrimit oral, nuk dihet për ndonjë efekt tjetër farmakologjik si pasojë e marrjes së tepërt të acidit pantotenik.

Metoklopramidi është një antagonist dopaminergjik me veprim qendror dhe enterik, që posedon poashtu një veprimtari agoniste kolinergjike indirekte në zorrë. Kjo veprimtari komplekse kolinergjike shkakton rritje të peristaltikës ezofageale, rritje të shtypjes së sfinkterit distal ezofageal, rritje të kontrakcionit antral dhe relaksim të sfinkterit pilorik dhe tonusit duodenal. Këto efekte kombinohen me zbrazje të shpejtuar gastrike dhe tranzit prej duodenit deri tek valvula ileocekale. Duket se metoklopramidi ka efekt të vogël në sekrecionin gastrik dhe motilitetin e kolonit. Metoklopramidi antagonizon receptorët e dopaminës. Edhe pse receptorët dopaminergjik janë gjetur në disa pjesë të traktit GI, roli i tyre në funksionimin e traktit GI nuk njihet. Në SNQ metoklopramidi bllokon receptorët dopaminergjik, posaqërisht nëntipin D2, në zonën “shkrepëse” kemoreceptore, gjë që rezulton me efekt antiemetik dhe mund të kontribuojë në lehtësimin simptomatik të çrregullimeve stazike të traktit GI. Bllokada qendrore dopaminergjike poashtu mund të shkaktojë sedacion dhe efekte ekstrapiramidale. Inhibimi i receptorëve dopaminergjik në gjëndrrën pituitare dhe hipotalamus e rritë sekrecionin e prolaktinës.

Cisapridi ka strukturë të ngjajshme me metoklopramidin; cisapridi në mënyrë indirekte dhe selektive rritë lirimin e acetilkolinës prej neuroneve postganglionarë në pleksusin mienterik. Cisapridi poashtu intereagon me 5-HT4 receptor serotonik; stimulimi i 5-HT4 receptorëve mund të kontribuojë në lirimin e acetilkolinës në pleksusin mienteral. Roli dhe rëndësia klinike e këtij mekanizmi serotoninergjik akoma nuk është përcaktuar. Cisapridi nuk ushtron veprime tjera kolinomimetike. Efektet në traktin GI janë të ngjajshme me ato të shkaktuara nga metoklopramidi ose domperidoni, por aq më shumë, cisapridi rritë motilitetin e kolonit, tonusin e sfinkterit anal dhe rritë frekuencën e defekimit. Në dallim prej metoklopramidës, cisapridi nuk antagonizon receptorët e dopaminës, dhe për këtë arsye nuk ka veprim antiemetik dhe nuk shkakton induktimin e hiperprolaktinemisë e as të efekteve anësore ekstrapiramidale.

Domperidoni është antagonist periferik selektiv i dopaminës; efektet në traktin GI dhe efektet antiemetike janë të ngjajshme me ato të metoklopramidit. Pasi që domperidoni nuk e kalon lehtë barierën hemato-encefalike, ai ka efekt të vogël antidopaminergjik në krahasim me metoklopramidin gjë e cila mund të ndihmojë në kufizimin e efekteve anësore.

Eritromicina dhe analogët e eritromicinës:

Eritromicina është një antibiotik makrolid që nuk vepron në receptorët e dopaminës e as nuk rritë koncentrimin e acetilkolinës. Eritromicina i imiton efektet e motilinës (polipeptid GI) në motilitetin e traktit GI. Është e njohur se motilina luan një rol të rëndësishëm në aktivitetin e kontrakcioneve interdigjestive peristaltike tek mashkujt, por mekanizmi i saktë akoma nuk është i qartë. Eritromicina inhibon lidhjen e motilinës për receptorët e saj në traktin GI ( në muskulaturën e lëmuar) dhe vepron si agonist i motilinës. Eritromicina shpejtëson zbrazjen gastrike dhe shkurton tranzitin oro-cekal. Disa prej agonistëve të motilinës janë në fazën e zhvillimit; sinteza e tyre do të rezultojë me komponime që do të kenë të rritur efektin “motilin-imitues” me efekt anti-mikrobik të zvogëluar ose të zhdukur.

Top

DOMPERIDONI

Indikacionet:

Tek vjelljet dhe pështirosjet duke përfshirë edhe vjelljet dhe mundimet të provokuara nga levodopa dhe bromokriptina, pastaj të provokuar nga terapia citotoksike dhe radioterapia tek fëmijët, dispepsia funksionale.

Kundërindikacionet:

Tek fëmijët, rreptësisht përdoret vetem tek vjelljet dhe pështirosjet e provokuara nga terapia citotoksike dhe radioterapia, shtatzania dhe gjatë ushqimit të fëmijës me gji, vjelljet postoperative.

Dozimi:

10-20 mg çdo 4-8 orë, periudha maksimale e trajtimit 12 javë. Tek fëmijët 200-400 mcg/kg çdo 4-8 orë ( vetëm tek vjelljet dhe pështirosjet e provokuara nga terapia citotoksike dhe radioterapia), tek dispepsia funksionale, 10-20 mg 3 herë në ditë para ushqimit dhe 10-20 mg natën, kohëzgjatja maksimale e trajtimit 12 javë. Nuk rekomandohet tek femijët.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 10mg

Top

CISAPRIDI (është tërhequr në shumicën e vendeve perëndimore)

Indikacionet:

Tek simptomet dhe lezionet mukozale të shoqëruara me refluks gastro-ezofageal.

Kundërindikacionet:

I kontraindikuar tek pacientët me tejndjeshmëri në bar, tek perforimet e traktit gastrointestinal, tek hemoragjitë tek obstrukcionet mekanike.

Veprimet anësore:

Kokëdhembje, insomni, nervozë, diarre, dhembje abdominale, pështirosje, konstipacion, flatulencë, dispepsi, rinit, sinusit, koll, infeksione të traktit të epërm respirator, pruritis, ethe, infeksione virale etj.

Dozimi:

Të rriturit: në fillim, 10 mg P.O. 15 minuta para ushqimit. Nëse nuk arrihet qëllimi atëherë të rritet doza në 20mg.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 10mg, 20mg

Suspenzion: 1mg/mL

Top

METOKLOPRAMIDI

Indikacionet:

Pështirosje dhe vjellje, veçanërisht të shkaktuara nga kemoterapia dhe radioterapia abdominale; intubim i zorrës së hollë; stazë diabetike gastrike.

Vërejtje të posaçme:

Insuficiencë renale dhe hepatike; pacientët me sëmundjen e Parkinsonit dhe pacientët me histori të sëmundjeve mendore; mund të shkaktojë reakcione ekstrapiramidale (për parandalim të trajtohet me difenhidraminë); të shmanget përdorimi 3-4 ditë para operacioneve në abdomen; të përdoret me kujdes te fëmijët dhe dozat të përcaktohen saktë.

Kundërindikacionet:

Gjakderdhje nga trakti G.I. dhe obstruksion; epilepsi; përdorimi i njëkohshëm me barna fenotiazinik, feokromocitoma.

Dozimi:

10 mg 3 herë në ditë; fëmijët nën 10 kg: 2 mg të ndarë në dy doza; fëmijët 10-14 kg, 1 mg 3 herë në ditë; fëmijët 20-29 kg 2.5 mg, 3 herë në ditë; të rriturit nën 60 kg, 5 mg 3 herë në ditë (për fëmijët dhe të rriturit doza nuk duhet të kalojë 500 mcg/kg/ditë).

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 10 mg

Tretësirë orale: 5 mg/mL

Injekcione: 5 mg/mL, 2mL.

Top

ONDANSETRONI

Indikacionet:

Kemoterapia dhe radioterapia mesatarisht emetogjene, kemoterapia emetogjene e rëndë.

Vërejtje të posaçme:

Shtatzania dhe laktacioni; dëmtim mesatar ose i rëndë i mëlqisë (maksimalisht 8 mg në ditë).

Veprimet anësore:

Konstipacioni; kokëdhembja, ndjenja e mbërdhezjes ose të të nxehtit, lemza; ndryshime të kohëpaskohshme të enzimeve të mëlqisë; çrregullime të kohëpaskohshme të të pamurit dhe marramendjes pas marrjes së barit në mënyrë intravenoze; lëvizje ta pavullnetshme, konvulzione, dhembje gjoksi, aritmi. Janë raportuar edhe hipotensioni dhe bradiakardia. Supozitoriet mund të shkaktojnë iritim rektal.

Dozimi:

Kemoterapia dhe radioterapia mesatarisht emetogjene: nëpërmjet gojës 8 mg 1-2 orë para trajtimit, ose nëpërmjet rektumit 16 mg, 1-2 orë para trajtimit, ose me injekcion intramuskular ose injekcion të ngadalshëm intravenoz, 8 mg menjëherë para trajtimit.

Pastaj vazhdohet me 8 mg nëpërmjet gojës çdo 12 orë deri në 5 ditë, ose nëpërmjet rektumit 16 mg deri në 5 ditë.

Kemoterapia emetogjene e rëndë: me injekcion intramuskular ose injekcion të ngadalshëm intravenoz, 8 mg menjëherë para trajtimit. Nëse është e nevojshme duhet të pasohet me 8 mg në intervale prej 2-4 orësh për 2 dozat tjera (ose pasohet me 1mg/orë me infuzion intravenoz kontinual deri 24 orë). Pastaj vazhdohet me 8 mg nëpërmjet gojës çdo 12 orë deri në 5 ditë ose nëpërmjet rektumit nga 16 mg në ditë deri në 5 ditë.

Në mënyrë alternative mund të jepet: me infuzion intravenoz gjatë 15 minutash jepen 32 mg menjëherë para trajtimit, ose nëpërmjet rektumit 16 mg 1-2 orë para trajtimit. Pastaj vazhdohet me 8 mg nëpërmjet gojës çdo 12 orë deri në 5 ditë , ose nëpërmjet rektumit 16 mg në ditë deri në 5 ditë.

Shënim: Efikasiteti mund të potencohet me shtimin e një doze deksametazon prej 20 mg që jepet me infuzion intravenoz.

Fëmijët: me injekcion intravenoz ose infuzion intravenoz gjatë 15 minutave të jepen 5 mg/m² menjëherë para kemoterapisë, pastaj 4 mg nëpërmjet gojës çdo 12 orë deri në 5 ditë.

Parandalimi i pështirosjes dhe vjelljes postoperative: nëpërmjet gojës të jepen 16 mg, 1 orë para anestezionit, duke pasuar me nga 8 mg në intervale prej 8 orësh për 2 dozat tjera.

Alternativisht: me injekcion intramuskular ose injekcion të ngadalshëm intravenoz të jepen 4 mg gjatë induksionit të anestezionit;

Fëmijët mbi 2 vjeç: me injekcion intravenoz të jepen 100 mikrogram/kg (maks. 4 mg) para, gjatë, ose pas induksionit të anestezionit.

Trajtimi i pështirosjes dhe vjelljes postoperative: me injekcion intramuskular ose injekcion të ngadalshëm intravenoz 4 mg:

Fëmijët mbi 2 vjeç: me injekcion të ngadalshëm intravenoz të jepen 100 mikrogram/kg (maks. 4 mg).

Forma farmaceutike dhe doza:

Tableta: 4mg, 8mg

Shurup: 4mg/5mL

Injekcione: 4mg/2mL, 8mg/4mL

Supozitorje: 16mg

Top

1.3 BARNAT PËR TRAJTIMIN E ULCERËS

Barnat për trajtimin e ulcerës

Mekanizmi i veprimit:

Antacidet, siç janë hidroksidi i magnezit dhe karbonati i kalciumit, përkohësisht neutralizojnë aciditetin e lukthit. Ata nuk reduktojnë sekrecionin brenda lukthit, aq më tepër, karbonati i kalciumit stimulon sekrecionin.

Antikolinergjikët antimuskarinik (p.sh. propantelina), H₂ bllokuesit, dhe inhibuesit e pompës protonike reduktojnë sekrecionin gastrik edhe pse me mekanizma që ndryshojnë mes vete. Inhibuesit e pompës protonike nuk pengojnë veprimin e transmetuesve siç janë histamina ose acetilkolina, por inhibojnë “pompën” acidike gastrike të protoneve. Antiulcerozët tjerë ushtrojnë veprimin e tyre në nivel të sipërfaqes së mukozës . Këtu përfshihen sukralfati i cili formon një mbulesë mbrojtëse duke u lidhur me proteinat e eksponuara të mukozës, dhe mizoprostoli, një prostaglandin i cili e rrit produksionin e bikarbonateve dhe të mukusit gastrik. Mizoprostoli poashtu mund të ushtrojë një efekt antisekretor.

Dhe në fund, antibiotikët, siç janë amoksicilina, klaritromicina, tetraciklinet dhe metronidazoli, së bashku me krypërat e bizmutit kanë qenë të përdorura në kombinime të ndryshme kundër H. pylori. Edhe pse nuk dihet për posedimin e ndonjë veprimi mukozë-mbrojtës përveç aktivitetit të njohur anti-bakterial të këtyre agjentëve anti-infektiv, bizmuti mund të ushtrojë veprime të shumëfishta duke përfshirë efektin direkt ndaj H. pylori, stimulimin e prodhimit të prostaglandineve, ndryshimin në prodhimin e mukusit dhe modifikimin e përgjegjjes imunologjike.

Top

AMOKSICILINA

Indikacionet:

Sikur ampicilina, por edhe profilaksa e endokarditit dhe terapi shtesë në Helicobacter pylori

Vërejtje të posaçme:

Sikur ampicilina.

Dozimi:

Fëmijët nën 40 kg, 200 mg/kg/ ditë (çdo 8 orë) ose 45 mg/kg në ditë (çdo 12 orë); mbi 40 kg, 250-500 mg, çdo 8 orë ose 875 mg, çdo 12 orë.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta dhe kapsulla: 250mg, 500mg, 1g

Shurup: 125mg/5ml, 250mg/5mL, 500mg/5mL

Pika orale: 62.5mg/mL

Injekcione: 500mg, 1g

Top

CIMETIDINA

Indikacionet:

Patologjitë me sekretim të rritur gastrik; parandalim të gjakderdhjeve G.I. në të sëmurët rëndë; zvogëlon frekuencën e aspirimit të acidit gastrik te pacientët gjatë lindjes- sindromi Mendelson.

Vërejtje të posaçme:

Në insuficiencën renale; te ata që përdorin barna që metabolizohen nëpërmjet citokromit P 450; në shtatzani dhe laktacion; mund të maskojë simptomet e kancerit gastrik.

Veprimet anësore:

Diarre dhe çrregullime tjera G.I.; ndryshon vlerat e testeve për funksionin e mëlqisë; dhembje koke, alopeci, rrallë tahikardi, nefrit intersticial, gjinekomasti, çrregullime gjaku, reakcione tejndjeshmërie, impotencë.

Dozimi:

Oralisht- 400 mg, dy herë në ditë ose 800 mg, në mbrëmje në ulceracionet beninje gastrike dhe duodenale, për së paku 4 javë. Në ulcerat gastrike 6 javë dhe 8 javë në ulcerat që shoqërojnë përdorimin e BAIJS.

Në refluks ezofageal- 400 mg 4 herë në ditë përgjat 4-8 javësh. Në sindromin Zollinger-Ellison 400 mg, 4 herë në ditë; në obstetrikë- 400 mg në fillim të lindjes, që mund të përsëritet çdo 4 orë, në ndërhyrje kirurgjike- 400 mg për 90-120 min.; para anestezionit të përgjithshëm;

në zvogëlimin e degradimit të shtesave të enzimeve pankreatike, 800-1600 mg në ditë, të ndarë në 4 doza (në bazë të përgjegjjes), 1-1.5 orë para ushqimit.

Doza maksimale ditore- 2.4 g, në doza të ndara; fëmijët nën 1 vjeç: maks. 20 mg/kg në ditë, në doza të ndara; fëmijët mbi 1 vjeç: 25-30 mg/kg në ditë, në doza të ndara.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 200 mg, 400mg, 800mg

Tretësirë për injekcion: 100 mg amp.

Top

FAMOTIDINA

Indikacionet:

Ulcera beninje gastrike, ulcera duodenale, Sy. Zollinger-Ellison, refluksi gastroezofageal, gjendjet hipersekretore hiperacidike të SGI.

Kundërindikacionet:

Hipersenzitiviteti ndaj medikamentit.

Veprimet anësore:

SNQ: kokëdhembje, mundim, vjellje, parestezione.

SGI: diarre, konstipacion, tharje goje, anoreksi.

SUGJ: rritje e nivelit të uresë dhe kreatininës.

Lëkura: tharje e lëkurës, akne, flesh.

Të tjera: tinitus, ndryshim i shijes, edemë orbitale, ethe, palpitacione, dhembje muskulo-skeletore.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 10 mg, 20 mg, 40 mg.

Pluhur për suspenzion oral: 40 mg/5mL.

Injekcione: 10 mg/mL.

Preparat i parapërgatitur injektues: 20mg/50 mL në 0.9 % NaCl.

Top

METRONIDAZOLI

Indikacionet:

Trajtimi i infeksioneve të shkaktuara nga mikroorganizmat anaerob; infeksionet protozoale në amebiazë dhe trikomoniazë; infeksione të lëkurës, të SNQ, intra-abdominale; infeksionet sistemike anaerobike. Lokalisht për trajtimin e acne rosacea, vaginozës bakteriale, kolitit pseudomembranoz të shkaktuar nga antibiotikët; në ulcerën e shkaktuar nga H. pylori në kombinim me antibiotikët tjerë.

Vërejtje të posaçme:

Kombinimi me alkohol, insuficiencë hepatike dhe encefalopati hepatike, shtatzani dhe laktacion.

Veprimet anësore:

Marramendje, dhembje koke, pështirosje, diarre, humbje oreksi, ataksi, konvulzione, shije metalike, neuropati, tromboflebit, mialgji, ndryshim i vlerave të testeve funksionanle të mëlqisë.

Dozimi:

Neonatët, në infeksione anaerobe, oralisht dhe I.V.; neonatët < 1200 g 7.5 mg/kg, çdo 48 orë; neonatët < 7ditë, 1200-2000 g, 7.5 mg/kg/ditë çdo 24 orë; > 2000 g, 15 mg/kg, në doza të ndara çdo 12 orë; neonatët > 7 ditë, 1200-2000 g, 15 mg/kg/ditë, çdo 12 orë; > 2000 g, 30 mg/kg/ditë, çdo 12 orë;

Fëmijët amebiazë: oralisht: 35-40 mg/kg/ditë, në çdo 8 orë, (10 ditë)

Trikomoniazë: oralisht: 15-30 mg/kg/ditë, në çdo 8 orë, (7 ditë).

Infeksionet anaerobe: oralisht:15-35 mg/kg/ditë, çdo 8 orë.

I.V. 30 mg/kg/ditë, çdo 6 orë.

Kolit: oralisht: 20 mg/kg/ditë, çdo 6 orë;

doza maks. 2g/ditë.

Të rriturit amebiazë: oralisht: 500-750 mg, çdo 8 orë

trikomoniazë: oralisht: 250 mg, çdo 8 orë (7 ditë) ose 2 g si dozë e vetme.

Infeksionet anaerobe: oralisht ose I.V. : 500mg, çdo 6-8 orë, maks. 4 g/ditë.

Kolit: oralisht: 250-500 mg, 3-4 herë në ditë, (10-14 ditë).

Vaginozë bakteriale: oralisht: 500 mg, 2 herë në ditë (5-7 ditë) ose 2g si dozë e vetme.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 200 mg, 500 mg

Suspenzion: 200 mg/5 mL

Tretësirë për infuzion: 5 mg/mL, 100 mL

Top

MIZOPROSTOLI

Indikacionet:

Parandalimi i ulcerave të shkaktura nga BJSAI, ulceracionet beninje gastrike dhe duodenale.

Vërejtje të posaçme:

Kushtet në të cilat hipotensioni mund të precipitojë komplikime të rënda (psh. Sëmundjet cerebrovaskulare, sëmundjet kardiovaskulare).

Kundërindikacionet:

Shtatzania ose planifikimi për të mbetur shtatzanë (ngrit tonusin uterin)

Me rëndësi:

Femrat në moshë fertiliteti dhe gjatë laktacionit. Prodhuesi këshillon që mizoprostoli nuk do të duhej të përdorej tek femrat në moshë fertiliteti ose gjatë laktacionit përveç nëse pacienti duhet të marrë terapi të medikamenteve josteroidalë antiinflamatorë (BJSAI) dhe është në rrezik të lartë nga komplikimet ulceroze të induktuara nga BJSAI. Përdorimi i këtyre barnave nga këto paciente do të duhej të bëhej vetëm nëse pacientet marrin masa efektive kontraceptive dhe kanë qenë të këshilluara rreth rrezikut të marrjes së mizoprostolit duke qenë shtatzanë.

Veprimet anësore:

Diarrea (nganjëherë mund të jetë e rëndë dhe të kërkojë tërheqje të barit, duke reduktuar dozimin i cili nuk kalon 200 mikrogram dhe duke shmangur antacidet që përmbajnë magnez); janë raportuar gjithashtu edhe: dhembje abdominale, dispepsi, flatulencë, pështirosje dhe vjellje, gjakderdhje abnormale vaginale (duke përfshirë gjakderdhje intermenstruale, menoragji dhe gjakderdhje postmenopauzale), ekzantemë, marramendje.

Dozimi:

Për ulcerime beninje gastrike dhe duodenale të induktuara nga BJSAI të merren 800 mikrogram në ditë (të ndarë në 2-4 doza) me mëngjes, me shujtë kryesore dhe para gjumit. Trajtimi do të duhej të vazhdohet për më së paku 4 javë dhe mund të vazhdohet më tutje deri në 8 javë nëse është e nevojshme.

Profilaksa e ulcerës gastrike ose duodenale të induktuar nga BJSAI kërkon marrjen e 200 mikrogramëve, 2-4 herë në ditë,së bashku më BJSAI.

Forma farmaceutike dhe doza:

Tableta të veshura: 200 mikrogram

Top

OMEPRAZOLI

Indikacionet:

Trajtimi i ezofagitit eroziv; refluksit ezofageal; ulcerave; hipersekretimi gastrik.

Vërejtje të posaçme:

Të përdoret me kujdes te pacientët me sëmundje të mëlqisë, shtatzani dhe laktacion; para përdorimit duhet përjashtuar mundësinë e malinjitetit gastrik.

Veprimet anësore:

Tolerohet mirë dhe veprimevet anësore më të zakonshme janë: pështirosje, vjellje, diarre, konstipacion, tharje goje, kandidiazë ezofagale, dhembje muskulare dhe të nyjeve, fotosenzitivitet, ethe , parestezi, stomatit, nefrit intersticial, konfuzion mendor (nganjëherë i shoqëruar me agjitim dhe halucinacione) te të moshuarit dhe tek ata me insuficiencë renale, gjinekomasti dhe rrallë impotencë.

Dozimi:

Në ulceracione gastrike beninje, 1 kapsulë në ditë, 8 javë; ulceracion beninj duodenal, 1 kapsullë në ditë 4 javë,(në rastet rekurente 40 mg në ditë, doza mbajtëse 20 mg në ditë); ulcera dhe erozione të shkaktuara nga përdorimi i BAIJS 20 mg, 4 javë; sindromi Zollinger-Ellison, fillimisht 60 mg, 1 herë në ditë (nëse ka nevojë 80-120 mg, në dy doza të ndara); reduktim i acidit gastrik gjatë anestezionit të përgjithshëm; 40 mg në mbrëmjen para operacionit, pastaj 40 mg 2-6 orë para operacionit; refluks gastro-ezofagal 20 mg në ditë, 4-8 javë; ulcera të shoqëruara me Helicobacter pylori 20 mg; omeprazol 2 herë në ditë të shoqëruar me amoksicilinë 1g, 2 herë në ditë ose klaritromicinë 500mg 2 herë në ditë (mund të përdoret edhe amoksicilinë 500 mg, 3 herë në ditë dhe metronidazol 400 mg, 3 herë në ditë); gjendjet tjera me hipersekretim, 10-20 mg në ditë; fëmijët mbi 2 vjeç: vetëm në refluksin ulcerativ ezofageal të theksuar 0.7-1.4 mg/kg/ditë, maks. 40 mg në ditë.

Format farmaceutike dhe dozat:

Kapsulla: 20 mg.

Top

LANSOPRAZOLI

PANTOPRAZOLI

RANITIDINA

Indikacionet:

Ulcera gastrike dhe duodenale beninje, ulcera duodenale e shoqëruar me Helicobacter pylori, refluksi ezofageal, sindromi Zollinger-Ellison, profilaksë e ulcerës së shkaktuar nga stresi, reduktim i sekretimit gastrik.

Kundërindikacionet:

Reakcionet e tejndjeshmrisë në bari.

Vërejtje të veçanta:

Antagonistët e H₂ receptorëve do të duhej të përdoreshin me kujdes të veçantë tek mëlqia e dëmtuar, insuficienca renale, shtatzani dhe laktacion. Antagonistët e H₂ receptorëve mund të maskojnë simptomet e kancerit gastrik, kujdes i posaçëm duhet kushtuar atyre tek të cilët ndryshojnë simptomet dhe tek ata të cilët janë në moshë të mesme ose të shtyrë.

Veprimet anësore:

Veprimet anësore të antagonistëve të H₂ receptorëve përfshijnë diarrenë dhe çrregullimet tjera gastrointestinale, testet funkcionale të mëlqisë të alteruara (rrallëherë dëmtim i mëlqisë), kokëdhembje, marramendje, urtikari dhe lodhje. Veprime të rralla anësore janë: pankreatiti akut, bradikardia, blloku AV, konfuzioni, depresioni dhe halucinacionet posaçërisht tek të vjetrit ose shumë të sëmurët, reakcione të tejndjeshmërisë (përfshirë ethet, artralgjinë, mialgjinë, anafilaksën), çrregullimet e gjakut (përfshirë agranulocitozën, leukopeninë, pancitopeninë, trombocitopeninë), tahikardi, agjitim, çrregullime të të pamurit, eritema multiforme dhe alopecia. Janë paraqitur raporte të veçanta për gjinekomasti dhe impotencë.

Dozimi:

Në ulcerën beninje gastrike dhe duodenale merren nga 150 mg në ditë ose 300 mg në mbrëmje gjatë 4 deri në 8 javë. Në epizodet dispepsike kronike deri në 6 javë, kurse tek ulcera e shkaktuar nga BAIJS deri në 8 javë (në ulcerën duodenale mund të merren nga 300 mg dy herë në ditë për arritjen e shërimit më të shpejtë); doza e mbajtjes është 150 mg në mbrëmje; tek fëmijët me ulcerë gastrike jepen 2-4 mg /kg dy herë në ditë, maksimalisht 300 mg në ditë.

Ulcera duodenale e shoqëruar me Helicobacter pylori trajtohet me 300 mg në ditë ranitidinë në doza të ndara (plus amoksicilinë 750 mg tri herë në ditë dhe metronidazol 500 mg trri herë në ditë) gjatë dy javëve; trajtimi me ranitidin vazhdohet edhe për dy javë tjera.

Profilaksa e ulcerës së induktuar nga BAIJS, 150 mg dy herë në ditë.

Sindromi Zollinger-Ellison, 150 mg tri herë në ditë; janë përdorur doza deri në 6 g në ditë në doza të ndara.

Refluksi ezofageal, 150 mg dy herë në ditë ose 300 mg në mbrëmje gjatë 8 javëve, ose nëse është e nevojshme deri në 12 javë (shkalla e mesme deri e rëndë, 150 mg katër herë në ditë gjatë 12 javëve); trajtimi kohëgjatë i ezofagitit të shëruar, 150 mg dy herë në ditë.

Reduktimi i acidit gastrik (profilaksa e aspirimit të acidit) në obstetrikë, nëpërmjet gojës 150 mg në fillim të lindjes, pastaj 6 orë; në procedurat operative në kirurgji, me injekcion intramuskular ose injekcion të ngadalshëm intramuskular, 50 mg të jepen 45-60 minuta para induktimit të anestezionit (injekcioni intravenoz i holluar deri në 20 mL dhe i dhënë gjatë më së paku 2 minutave), ose nëpërmjet gojës, 150 mg 2 orë para indukcionit të anestezionit, dhe kur është e mundshme në mbrëjen që i paraprin operacionit.

Me injekcion intramuskular, 50 mg ç 6-8 orë.

Me injekcion të ngadalshëm intravenoz, 50 mg të holluara deri në 20 mL dhe jepen më së paku gjatë 2 minutave; mund të përsëriten çdo 6-8 orë.

Me infuzion intravenoz, 25 mg/orë gjatë 2 orëve; mund të përsëritet çdo 6-8 orë.

Profilaksa e ulcerës së shkaktuar nga stresi, fillimisht injekcion i 50 mg (si më lartë) dhe pastaj infuzion kontinual 125-250 mikrogram/orë (mund të vazhdohet me 150 mg nga dy herë në ditë nëpërmjet gojës kur fillohet me ushqimin oral.
Dozat dhe format farmaceutike:

Tableta: 75 mg, 150 mg, 300 mg

Injekcione: 25mg/mL, 2mL amp.
Shurup: 75mg/5mL
Top

1.4 BARNAT PËR DIARRE AKUTE

Antidiaroikët

Mekanizmi i veprimit:

Agjentët antidiaroikë mund të ndahen në agjentë antiperistaltik, adsorbens dhe të tjerë. Të gjithë agonistët opiatë ushtrojnë veprim antiperistaltik në traktin GI. Aq më shumë, morfina është përdorur për trajtimin e diarresë para se të fillojë të përdoret si analgjetik.Agonistët opiatë stimulojnë µ-receptorët në pleksusin mienterik dhe zvogëlojnë lirimin e acetilkolinës.Është vërejtur se këta receptorë koekzistojnë me alfa₂receptorët. Agonistët opiatë zvogëlojnë shkallën e lëvizjeve propulzive në muskulaturën e lëmuar longitudinale, shkaktojnë rritje të segmentimit, dhe ngrisin tonusin e sfinkterit të jashtëm anal. Motiliteti i të gjitha pjesëve të traktit GI mund të modifikohet nga ana e agonistëve opiatë. Peristaltika e zvogëluar lejon dehidrimin e fecesit. Të gjitha këto veprime mund të shkaktojnë konstipacion.

Difenoksilati dhe loperamidi, që janë kimikisht të ngjashëm, janë agjentë antiperistaltik që kanë përdorim më të gjërë klinik. Loperamidi ngadalëson motilitetin intestinal, inhibon proteinën lidhëse të kalciumit- kalmodulinën që kontrollon sekrecionin e klorureve, dhe interreagon me mekanizma neuronik. Këto veprime rrisin kapacitetin intestinal dhe vonojnë pasazhën e lëngjeve. Opiatet dhe analogu i opiateve, difenoksilati, inhibojnë peristaltikën duke vepruar në µ dhe delta receptorët opiatë brenda intestinumit. Tranziti i vonuar intestinal lejon rritjen e apsorpcionit të lëngjeve dhe elektroliteve dhe rezulton me zvogëlim të frekuencës së defektimit. Agjentët antiperistaltik zvogëlojnë frekuencën e defekimit dhe shtangimet me dhembje abdominale.

Agjentët antikolinergjik (atropina, hioscamina, skopolamina) reduktojnë aktivitetin kontraktil intestinal dhe shtangimet. Këta agjentë nuk zvogëlojnë vëllimin e fecesit diaroik e as frekuencën e defekimit. Dozat e vogla të antikolinergjikëve në produktet që jepen pa recetë nuk janë efektive në trajtimin e diarresë.

Në adsorbent bëjnë pjesë karboni aktiv, kolestiramina, atapulgiti, polikarbofili dhe kaolin-pektina. Adsorbentët janë jo-selektivë dhe veprojnë duke adsorbuar përbërjen intestinale siç janë materiet nutritive, toksinet dhe bakteriet. Sasia të cilën e adsorbon polikarbofili është rreth 60 herë më e madhe se sa pesha e tij, dhe është efektiv në zvogëlimin e fecesit diaroik. Lëngjet dhe solucionet elektrolite veprojnë duke zëvendësuar humbjet diaroike dhe parandolojnë dehidrimin. Përdorimi i adsorbentëve dhe i solucioneve elektrolite përfaqëson strategjinë që përdoret për të parandaluar dhe korrigjuar humbjen e lëngjeve gjatë diarresë. Glukoza përdoret si burim i energjisë për apsorbim adekuat oral të elektrolitëve.

Subsalicilati i bizmutit dhe oktreotidi inhibojnë sekrecionin intestinal me mekanizma të ndryshëm. Edhe pse mekanizmi i veprimit të bizmutit nuk dihet plotësisht ( në diarrenë sekretore mund të ndikohet në mënyrë negative gjatë përdorimit të prostaglandineve dhe ky efekt mund të përmirësohet me administrimin e indometacinës ), veprimi i tij mund të jetë pasojë e ndikimit të tij në sintezën e prostaglandineve. Është vërejtur se subsalicilati i bizmutit parandalon ngjitjen e mikroorganizmave për mukozën intestinale, inaktivizon enterotoksinet, dhe ka efekt direkt antimikrobik. Oktreotidi është agjent sintetik i ngjashëm me somatostatinën. Ai inhibon sekrecionin e serotoninës, inhibon polipeptidet vazoaktive intestinale dhe ngadalëson motilitetin gastro-intestinal.

Rastet e lehta të diarresë që e shoqërojnë administrimin e ampicilinës mund të trajtohen me preparate orale të laktobacilus-it.Ky trajtim e rikthen numrin e bakterieve endogjene. Rastet më të rënda të diarreve që hasen gjatë përdorimit të antibiotikëve mund të jenë si pasojë e kolitit pseudomembranoz. Metronidazoli dhe vankomicina janë shumë aktiv kundër Clostridium difficile dhe për këtë arsye janë efektive tek diarretë që shoqërojnë trajtimin me antibiotikë e që janë të shkaktuara nga shumimi i tepërt i këtij mikroorganizmi patogjen. Diarrea e udhëtarëve mund të parandalohet me subsalicilat bizmuti ose me doksiciklinë. Sidoqoftë, antibiotikët nuk indikohen gjithmonë për trajtimin e shkaktarëve infekcioz të diarreve. P. sh., trajtimi i Salmonella gastroenteritit me antibiotikë është shoqëruar me shkallë më të lartë të rikthimit të sëmundjes.

Klonidina është përdorur poashtu si antidiaroik. Ajo ka qenë e suksesshme në trajtimin e diarreve te pacientët me diabet të varur nga insulina. Alfa₂-receptorët presinaptik janë detektuar te fijet terminale vagale në traktin GI. Stimulimi i tyre duket se zvogëlon lirimin e acetilkolinës.

Top

LOPERAMIDI

Indikacionet:

Hiperperistaltika e kolonit me gjenezë të ndryshme; incontinentia alvi dhe anus praeternaturalis; për zvogëlimin e vëllimit të zbrazjes së ileostomisë.

Vërejtje të posaçme:

Shih kodeinën; disfunksion hepatik; fëmijët e dehidruar; nuk rekomandohet për fëmijët nën 4 vjeç

Kundërindikacionet:

Pacientët që duhet të shmangin konstipacionin; kolit pseudomembranoz; diarre me gjak; kolit që shoqëron përdorimin e antibiotikëve; gjendjet me distenzion abdominal.

Veprimet anësore:

Në doza të zakonshme nuk ka veprime anësore sinjifikante dhe shumica e veprimeve anësore të raportuara është vështirë të diferencohen nga simptomet që shoqërojnë diarrenë; pështirosje; tharje e gojës; maramendje; dizuri; shtërzime abdominale; reakcione në lëkurë; ileus paralitik.

Dozimi:

Në diarre akute 4 mg, fillimisht të pasuar me nga 2 mg pas çdo barkqitje deri në 5 ditë. Doza e rëndomtë 6-8 mg në ditë, maks. 16 mg në ditë, fëmijët 4-9 vjeç: 1mg, 3-4 herë në ditë, maks. 3 ditë; fëmijët 9-12 vjeç: 2mg, 4 herë në ditë, maks. 5 ditë.

Në diarre kronike, vetëm të rriturit, fillimisht 4-8 mg në ditë, në doza të ndara, të pasuar me një dozë të rregulluar në bazë të përgjegjjes maks. 16mg.

Trajtimi i “diarresë së udhëtarit” në kombinim ko-trimoksazolin, trajtim 3 ditorë.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta, kapsulla: 2 mg

Tretësirë orale: 2 mg/mL.

Top

TRETËSIRA ORALE REHIDRUESE (TOR)

Indikacionet:

Diarrea, çrregullimi i balansit të elektroliteve.

Dozimi:

Simbas gjendjes së pacientit dhe humbjes së lëngjeve. Fëmijët: çdo 5 minuta nga një lugë kafje të tretësirës për rehidrim. Të rriturit: çdo 5 minuta nga një lugë gjelle të tretësisrës për rehidrim.

Rehidrimi duhet të jetë i shpejtë gjatë 3-4 orëve të para ( përveç në dehidrimin hipernatremik kur rehidrimi do të duhej të zgjaste deri në 12 orë).

Format farmaceutike dhe dozat:

Pluhur për tretësirë ( simbas OBSH): NaCl 3.5g, KCl 1.5g, Citrat Na 2.9g, Glukozë anhidrike 20g.

Përgatitja: Të tretet deri në 1 L ujë të vluar dhe të ftohur.

Vërejtje: Përdoren edhe formulime tjera në të cilat përmbajtja e NaCl është më e ulët kurse në vend të citratit të Na përdoret bikarbonati i Na.

Top

THËNGJILLI I AKTIVIZUAR (CARBO MEDICINALIS)

Indikacionet:

Tek infeksionet e zorrëve, diarrea si dhe tek të gjitha intoksikacionet perorale.

Dozimi:

Të rriturit: 4 deri 6 herë në ditë nga 2 tableta. 6-10 herë në ditë nga një lugë granula. Tek fëmijët: 2 deri 6 herë në ditë nga një lugë të vogël granula me çaj, 3 deri 5 ditë.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 0.2g

Granula: 40mg (një lugë përmban 0,96g)

Top

1.5 BARNAT PËR ÇRREGULLIMET KRONIKE TË ZORRËVE

SULFASALAZINA

Indikacionet:

Koliti ulceroz, artriti reumatoid, morbus Crohn, spondiliti ankilizues, koliti kolagjenoz, artriti kronik juvenil, psoriaza, artriti psoriatik.

Kundërindikacionet:

Pacientët pediatrik < 2 vjeç, obstrukcion urinar ose intestinal, porfiria, tejndjeshmëria në sulfasalazin dhe metabolitët e tij, salicilatet ose sulfonamidet ose barnat kimikisht të ngjashme (psh. sulfoniluretë, diuretikët tiazidë dhe të ansës, inhibitorët e karboanhidrazës, mbrojtësit nga rrezet e diellit me PABA-acid paraaminobenzoik, anestetikët lokal).

Vërejtje të veçanta:

Të bëhen analizat e pasqyrës së gjakut përfshirë edhe formulën leukocitare dhe testet funkcionale të mëlqisë para se të fillohet me trajtim me sulfasalazin dhe atë çdo të dytën javë në tre muajt e parë të terapisë. Gjatë 3 muajve të pastajmë, bëni të njëjtat analiza një herë në muaj dhe pastaj njëherë në tre muaj sipas gjendjes klinike. Gjithashtu bëni analizat e urinës dhe vlerëso funkcionin urinar periodikisht gjatë trajtimit.

Pacientët duhet të këshillohen që të raportojnë çdo gjakderdhje, maviosje(hematomë), purpurë, anginë, ethe ose pafuqishmëri të pashpjegueshme. Testi i pasqyrës së gjakut duhet të bëhet dhe bari duhet të ndërpritet menjëherë nëse ka ndonjë dyshim për diskrazi të gjakut.

Vëzhgoni për së afërmi pacientët me deficiencë të G-6-fosfat dehidrogjenazës, për shenja të anemisë hemolitike.

Pacientët duhet të marrin sasi të mjaftueshme të lëngjeve për të prevenuar krijimin e kristalurisë dhe të gurëve në veshkë.

Veprimet anësore:

Veprimet anësore paraqiten në ³ 3% të pacientëve dhe përfshijnë: anoreksi, kokëdhembje, pështirosje, vjellje, çrregullime gastrike, oligospermi reverzibile.

Dozimi:

Koliti ulceroz: Të rriturit marrin 3 deri 4 g në ditë në doza të ndara. Është e këshillueshme që të fillohet me doza të vogla që të zvogëlohet intoleranca gastrointestinale (psh. fillohet me nga 500 mg në ditë duke rritur dozën për nga 500 mg në javë).

Fëmijët ³ 2 vjeç marrin 40 deri 60 mg/kg gjatë 24 orëve në intervale kohore të barabarta dhe në 3 deri 6 doza të ndara.

Terapia e mbajtjes: Të rriturit arrin dozë mbajtëse prej 2 g në ditë kurse fëmijët mbi 2 vjeç 30 mg/kg gjatë 24 orëve në intervale kohore të barabarta në 4 doza të ndara.

Dozat dhe format farmaceutike:

Tableta të veshura: 500 mg

Top

MESALAZINA

1.6 LAKSATIVËT

Laksativët dhe zbutësit e fecesit

Mekanizmi i veprimit:

Koloni luan rol të rëndësishëm në drejtpeshimin e lëngjeve. Përafërsisht, një litër e gjysmë të lëngjeve trupore reapsorbohen brenda ditës nga ana e zorrëve të trasha, edhe pse zorra e trashë ka kapacitet të reapsorbimit ditor prej 4-5 litra. Konstipacioni shkakton dehidrimin e fecesit gjë që egzacerbon edhe më tepër konstipacionin. Qëllimi i terapisë jo-medikamentoze është që të rrisë marrjen e ujit dhe të fibrave që ka si pasojë lehtësimin e peristaltikës së kolonit.

Edhe pse laksativët janë përdorur me shekuj, mekanizmi i saktë i shumë komponenteve të tyre akoma nuk dihet. Pa marrë parasysh faktin se edhe laksativët edhe zbutësit e fecesit përdoren për trajtimin e konstipacionit, kjo nuk do të thotë se zbutësit e fecesit kanë domosdo veprim stimulues. Mendohet se përmirësimin e konstipacionit e arrijnë përmes hidratimit të përmbajtjes fekale, gjë që lehtëson transportin e fecesit nëpër kolon. Laksativët, për ndryshim, përmbajnë një numër të komponenteve të cilat në mënyrë direkte ose indirekte stimulojnë peristaltikën e zorrëve të trasha.

Hidratimi adekuat është i rëndësishëm për veprimin e zbutësve të fecesit. Dokusati është zbutësi i fecesit që më së tepërmi përdoret në praktikën klinike. Laktuloza shkakton tërheqjen e ujit brenda lumenit intestinal dhe në këtë mënyrë zbutë fecesin dhe krijon veprim laksativ.Përpos këtij efekti, laktuloza ndryshon pH-në e përmbajtjes së kolonit duke e bërë më acidike, që ndikon në shndërrimin e amoniakut në jonin amonium të jonizuar dhe i tërë ky proces lehtëson jashtëqitjen e amoniakut gjatë trajtimit të encefalopatisë hepatike.

Laksativët salinë- që ndoshta më mirë do të ishte të trajtohen si katartikë (purgativ) për shkak të efektit të shpejtë të tyre dhe tendencës së shkaktimit të jashtëqitjes ujore – shkaktojnë tërheqjen e ujit brenda kolonit që është pasojë e veprimit të tyre osmotik intraluminal. Glicerina, laktuloza dhe sorbitoli e shtojnë sasinë e ujit brenda fecesit me veprim osmotik. Si katartikët salinë poashtu edhe agjentët me veprim osmotik shkaktojnë tërheqjen e ujit në kolon. Rëndom i rezervuar për raste të evakuimit komplet të kolonit para endoskopisë, polietilen glikoli në kombinim me disa komponente saline i administruar në doza të mëdha shkakton një jashtëqitje profuze, ujore , rapide. Pasi që përzierja e polietilen glikolit është izotonike, nuk shkaktohet dehidrim.

Laksativët masë-rritës, siç janë psilium, metilceluloza dhe polikarbofili e zbusin fecesin dhe e shtojnë masën e tij. Që të dy efektet e përmendura e shkurtojnë kohën e qëndrimit të fecesit në kolon. Polikarbofili është substancë jo-apsorptive me kapacitet më të lartë të lidhjes së ujit në krahasim me dy të tjerat. Mund të përdoret si laksativ masë-rritës ose si antidiaroik.

Në laksativët stimulues përfshihen: bisakodili, fenolftaleina, cascara sagrada, senna dhe vaji i ricinit. Këta agjentë ushtrojnë një veprim iritues në mukozën e zorrëve dhe si pasojë e kësaj vjen deri tek kontrakcioni i muskulaturës së lëmuar.

Polietilen glikoli 3350 (PEG 3350) është një agjent që lidh ujin dhe e mbanë brenda fecesit. Ky medikament nuk apsorbohet në mënyrë sistemike.

Top

BISAKODILI

Indikacionet:

Konstipacioni (të gjitha llojet); procedurat radiologjike; lehtëson dhembjet te pacientët me hemoroide.

Vërejtje të posaçme:

Përdorimi i zgjatur mund të shkaktojë çrregullime abdominale, hipokalemi (disbalanc elektrolitësh), supozitoret mund të shkaktojnë iritim lokal.

Kundërindikacionet:

Obstruksion intestinal; apendicit; peritonit, ileus, ulcerime të kolonit dhe rektumit; te fëmijët nën 4 vjeç.

Dozimi:

Oralisht për konstipacion: 5-10 mg në mbrëmje; nganjëherë është e nevojshme të rritet në 15-20 mg. Fëmijët nën 10 vjeç: 5 mg. Para procedurave radiologjike, 10 mg oralisht, për dy ditë para ekzaminimit dhe nëse është e nevojshme supozitorje 10 mg, 1 orë para ekzaminimit.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 5mg që veprojnë 10-12 orë pas marjes; Supozitorje: 10 mg që veprojnë 20-60 min. pas marrjes; Supozitorje pediatrike: 5 mg.

Top

GLICEROLI

Indikacionet:

Konstipacion.

Vërejtje të posaçme:

Duhet të shmanget përdorimi i zgjatur.

Veprimet anësore:

Irritim lokal.

Dozimi:

1-2 supozitorje në ditë.

Format farmaceutike dhe dozat:

Supozitorje: xhelatinë 140mg+glicerol 700mg+ujë i purifikuar deri 1g

Top

SORBITOLI + GLICEROLI + LAURILSULFATI I NATRIUMIT

Forma farmaceutike: Medilax

LAKTULOZA

Indikacionet:

Konstipacion kronik; encefalopati hepatike (encefalopati e sistemit portal).

Kundërindikacionet:

Nuk duhet të përdoret në abdomen akut; apendicit; obstruksion intestinal, mekanik; galaktozemi.

Vërejtje të posaçme:

Laktuloza nuk duhet të përdoret në kohë të njëjtë me laksativët tjerë sepse mund të fitohet përshtypje e gabuar për arritjen e dozës terapeutike të laktulozës; të përdoret me kujdes në pacientët me diabet dhe pacientët me predispozitë ndaj disbalancit të elektrolitëve.

Veprimet anësore:

Spazmë, diarre ( në doza të larta), flatulencë, pështirosje, vjellje.

Dozimi:

Në trajtë tretësire në konstipacion fillimisht 15mL 2 herë në ditë, e rregulluar sips nevojës së pacientit, fëmijët nën 1 vjeç 2.5mL, 1-5 vjeç 5mL, 5-10 vjeç 10mL 2 herë në ditë.

Encefalopati hepatike 30-50mL 3 herë në ditë e rregulluar në mënyrë që të prodhojë 2-3 “jashtëqitje të lehta” në ditë.

Në trajtë pluhuri, në konstipacion 10g 2 herë në ditë, e rregulluar sipas nevojave të pacientit, fëmijët mbi 5 vjeç 5g 2 herë në ditë, për fëmijët nën 5 vjeç rekomandohet tretësira.Në encefalopati hepatike 20-30g 3 herë në ditë e cila përshtatet për të prodhuar 2-3 jashtëqitje të lehta.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tretësirë: laktulozë- 3,5 g/5mL, laktozë 0.2 mg/5 mL dhe galaktozë 0.47 mg/5 mL; pluhur, laktulozë 10 g/qese.

Top

1.7 PËRGATESAT LOKALE PËR ÇRREGULLIMET ANALE DHE REKTALE

1.8 BARNAT PËR TRAJTIM TE STOMA

1.9 BARNAT QË NDIKOJNË NË SEKRETIMIN INTESTINAL

H₂-bllokuesit

Mekanizmi i veprimit:

Antagonistët e H₂-receptorëve i konkurojnë histaminës për lidhje me H₂-receptor. Histamina shkakton një sërë veprimesh fiziologjike në inde të ndryshme. Edhe pse H₂-receptorët janë të vendosur në traktin gastrointestinal dhe në muskulaturën e lëmuar të bronkeve dhe të enëve të gjakut, H₂-antagonistët bëjnë garë me histaminën vetëm për lidhjen me receptorë të traktit gastrointestinal.Antagonistët e H₂-receptorëve janë joefikas në trajtimin e gjendjeve alergjike. Inhibimi i histaminës në qelizat parietale paraqet pengimin e njërit nga disa mediatorë të cilët stimulojnë prodhimin e HCL. Këta mediatorë përndryshe i japin shenjë qelizave parietale dhe këto pastaj produkojnë acid. Stimulimi i qelizave parietale me gastrinë ose acetilkolinë është i papenguar. Omeprazoli dhe lansoprazoli pengojnë sekrecionin e acidit distalisht nga këta receptorë dhe nuk janë receptor-specifik prandaj janë më potent se sa antagonistët e H₂-receptorëve në përgjithësi.

Për shkak të mekanizmit karakteristikt të veprimit, cimetidina dhe ranitidina janë bërë barna të zgjedhjes për trajtimin e sëmundjeve hipersekretore siç është sindromi Zollinger-Ellison. Për këto sëmundje kanë qenë të nevojitura doza shumë më të larta se sa për çrregullimet tjera peptike, dhe me këtë rast janë zbuluar efekte të reja anësore negative. E administruar në doza të larta cimetidina shkakton ginekomastinë. Poashtu, edhe interakcionet me barna tjera që në fillim është menduar se janë karakteristikë e cimetidinës kanë filluar të vërehen edhe gjatë përdorimit të ranitidinës.

Top

CIMETIDINA

Indikacionet:

Patologjitë me sekretim të rritur gastrik; parandalim të gjakderrdhjeve G.I. në të sëmurët rëndë; zvogëlon frekuencën e aspirimit të acidit gastrik te pacientët gjatë lindjes- sindromi Mendelson.

Vërejtje të posaçme:

Insuficienca renale; te ata që përdorin barna që metabolizohen nëpërmjet citokromit P 450l; në shtatzani dhe laktacion; mund të maskojë simptomet e kancerit gastrik.

Veprimet anësore:

Diarre dhe çrregullime tjera G.I.; përndryshon vlerat e testeve për funksionin e mëlqisë; dhembje koke, alopeci, rralë tahikardi, nefrit intersticial, gjinekomasti, çrregullime gjaku, reakcione tejndjeshmërie, impotencë.

Dozimi:

Në refluks oesophagitis- 400 mg, 4 herë në ditë, përgjat 4-8 javësh. Në sindromin Zollinger-Ellison 400 mg, 4 herë në ditë; në obstetricë- 400 mg në fillim të lindjes, që mund të përsëritet çdo 4 orë, në ndërhyrje kirurgjike- 400 mg për 90-120 min.; para anestezionit të përgjithshëm;

në zvogëlimin e degradimit të shtesave të enzimeve pankreatike, 800-1600 mg në ditë, të ndarë në 4 doza (në bazë të përgjegjjes), 1-1.5 orë para ushqimit.

Doza maksimale ditore- 2.4 g, në doza të ndara; fëmijët nën 1 vjeç: maks. 20 mg/kg në ditë, në doza të ndara; fëmijët mbi 1 vjeç: 25-30 mg/kg në ditë, në doza të ndara.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 200 mg

Tretësirë për injekcion: 100 mg amp.

Top

FAMOTIDINA

Indikacionet:

Ulcera beninje gastrike, ulcera duodenale, Sy. Zollinger-Ellison, refluksi gastroezofageal, gjendjet hipersekretore hiperacidike të SGI.

Kundërindikacionet:

Hipersenzitiviteti ndaj medikamentit.

Veprimet anësore:

SNQ: kokëdhembje, mundim, vjellje, parestezione.

SGI: diarre, konstipacion, tharje goje, anoreksi.

SUGJ: rritje e nivelit të uresë dhe kreatininës.

Lëkura: tharje e lëkurës, akne, flesh.

Të tjera: tinitus, ndryshim i shijes, edemë orbitale, ethe, palpitacione, dhembje muskulo-skeletore.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 10 mg, 20 mg, 40 mg.

Pluhur për suspenzion oral: 40 mg/5mL.

Injekcione: 10 mg/mL.

Preparat i parapërgatitur injektues: 20mg/50 mL në 0.9 % NaCl.

Top

MIZOPROSTOLI

Indikacionet:

Parandalimi i ulcerave të shkaktura nga BJSAI, ulceracionet beninje gastrike dhe duodenale.

Vërejtje të posaçme:

Kushtet në të cilat hipotensioni mund të precipitojë komplikime të rënda (psh. Sëmundjet cerebrovaskulare, sëmundjet kardiovaskulare).

Kundërindikacionet:

Shtatzania ose planifikimi për të mbetur shtatzanë (ngrit tonusin uterin)

Me rëndësi:

Femrat në moshë fertiliteti dhe gjatë laktacionit. Prodhuesi këshillon që Mizoprostoli nuk do të duhej të përdorej tek femrat në moshë fertiliteti ose gjatë laktacionit përveç nëse pacienti duhet të marrë terapi të medikamenteve josteroidalë antiinflamatorë (BJSAI) dhe është në rrezik të lartë nga komplikimet ulceroze të induktuara nga BJSAI. Përdorimi i këtyre barnave nga këto paciente do të duhej të bëhej vetëm nëse pacientet marrin masa efektive kontraceptive dhe kanë qenë të këshilluara rreth rrezikut të marrjes së mizoprostolit duke qenë shtatzanë.

Veprimet anësore:

Dozimi:

Profilaksa e ulcerës gastrike ose duodenale të induktuar nga BJSAI kërkon marrjen e 200 mikrogramëve, 2-4 herë në ditë,së bashku më BJSAI.

Forma farmaceutike dhe doza:

Tableta të veshura: 200 mikrogram

Top

RANITIDINA

Indikacionet:

Kundërindikacionet:

Reakcionet e tejndjeshmrisë në bari.

Vërejtje të veçanta:

Veprimet anësore:

Dozimi:

Ulcera duodenale e shoqëruar me Helicobacter pylori trajtohet me 300 mg në ditë ranitidin në doza të ndara (plus amoksicilinë 750 mg tri herë në ditë dhe metronidazol 500 mg trri herë në ditë) gjatë dy javëve; trajtimi me ranitidin vazhdohet edhe për dy javë tjera.

Profilaksa e ulcerës së induktuar nga BAIJS, 150 mg dy herë në ditë.

Sindromi Zollinger-Ellison, 150 mg tri herë në ditë; janë përdorur doza deri në 6 g në ditë në doza të ndara.

Ezofagiti refluks, 150 mg dy herë në ditëose 300 mg në mbrëmje gjatë 8 javëve, ose nëse është e nevojshme deri në 12 javë (shkalla e mesme deri e rëndë, 150 mg katër herë në ditë gjatë 12 javëve); trajtimi kohëgjatë i ezofagitit të shëruar, 150 mg dy herë në ditë.

Reduktimi i acidit gastrik (profilaksa e aspirimit të acidit) në obstetrikë, nëpërmjet gojës 150 mg në fillim të lindjes, pastaj 6 orë; në procedurat operative në kirurgji, me injekcion intramuskular ose injekcion të ngadalshëm intramuskular, 50 mg të jepen 45-60 minuta para induktimit të anestezionit (injekcioni intravenoz i holluar deri në 20 mL dhe i dhënë gjatë më së paku 2 mituave), ose nëpërmjet gojës, 150 mg 2 orë para indukcionit të anestezionit, dhe kur është e mundshme në mbrëjen që i paraprin operacionit.

Me injekcion intramuskular, 50 mg ç 6-8 orë.

Me injekcion të ngadalshëm intravenoz, 50 mg të holluara deri në 20 mL dhe jepen më së paku gjatë 2 minutave; mund të përsëriten çdo 6-8 orë.

Me infuzion intravenoz, 25 mg/orë gjatë 2 orëve; mund të përsëritet çdo 6-8 orë.

Tableta: 75 mg, 150 mg, 300 mg

Injekcione: 25 mg/mL 2 mL amp.
Shurup: 75 mg/5mL

Inhibitorët e Pompës Protonike (IPP)