Anestetikët

Anestezioni i përgjithshëm është humbja e plotë e perceptivitetit dhe nënkupton gjumin, analgjezionin, supresionin e reflekseve viscerale dhe relaksimin e muskujve. Anestetikët inhalator induktojnë gjumin me një mekanizëm akoma të panjohur. Mendohet se këto substanca ndikojnë në fluktuacionin e joneve nëpër membranë dhe poashtu në ekscitabilitetin e neuronit. Anestetikët inhalator suprimojnë reflekset faringeale dhe laringeale dhe shkaktojnë relaksim muskular. Sedativët/hipnotikët me kohë të shkurtër të veprimit janë: jo-barbituratet (propofol, ketaminë, etomidat), barbituratet (tiopental) dhe benzodiazepinet (p.sh. midazolam). Këto barna përdoren kur nevojitet induktim i shpejtë (dhe i këndshëm) i depresionit dhe hipnozës së SNQ. Benzodiazepinet poashtu posedojnë efekte muskulo-relaksante, amnestike si dhe antianksioze që paraqet një përparësi për përdorimin e tyre. Opioidet (p.sh. fentanili) dhe suboksidi i azotit shfrytëzohen për shkak të karakteristikave të tyre analgjetike gjatë procedurave kirurgjike. Barbituratet, benzodiazepinet dhe anestetikët inhalatorë kanë efekt shumë të vogël analgjetik ose nuk tregojnë fare këtë lloj të aktiviteti.Bllokuesit specifik neuro-muskular siç është sukcinilkolina përdoren për të suprimuar reflekset viscerale gjatë anestezionit.

ALFENTANILI

Indikacionet:

Analgjezi, veçanërisht gjatë ndërhyrjeve të shkurta kirurgjike dhe në ndërhyrjet kirurgjike jashtë spitalit; thellim i anestezionit; analgjezi dhe suprimim i aktivitetit frymëmarrës te pacientët e njësisë intensive me frymëmarje të ndihmuar.

Vërejtje të posaçme:

Shih fentanili.

Veprimet anësore:

Shih fentanili.

Kundërindikacionet:

Shih fentanili.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tretësirë për injekcion: 500 mcg/mL; 5 mg/mL (duhet holluar para përdorimit)

ATRAKURI (besilat)

Indikacionet:

Relaksimi i shkurtër dhe afatmesëm muskulor për operacion.

Vërejtje të posaçme:

Zgjatja e veprimit në miastenia gravis dhe hipotermi.

Dozimi:

Me rrugë I.M. për të rriturit dhe fëmijët mbi 1 muaj: fillimisht 300-600 mcg/kg, pastaj 100-200 mcg/kg sipas nevojës; me rrugë I.V., 5-10 mcg/kg/min.

Format farmaceutike dhe dozat:

Injekcion: 25 mg/mL, 50 mg/mL

DANTROLENI

Indikacionet:

Relaksues muskulor në ndërhyrjet kirurgjike, gjendje spastike kronike e muskujve të vullnetshëm, hipertermi malinje.

Vërejtje të posaçme:

Funksion i dobësuar i zemrës dhe mushkërive. Nuk rekomandohet te fëmijët.

Kundërindikacionet:

Insuficiencë hepatike; spazmet muskulare akute.

Veprimet anësore:

Marramendje; dobësi; diarre; pështirosje; anoreksi; çrregullime të të pamurit dhe të të folurit; shqetësim; konvulzione; frekuencë e rritur e urinimit; më rrallë tahikardi; dispne.

Dozimi:

Për gjendjet spastike, fillimisht 25 mg në ditë, dozë e cila mund të rritet çdo javë deri në maks. 100 mg 4 herë në javë. Doza e zakonshme 75 mg 3 herë në javë.

Në hipertermi malinje me rrugë I.V. 1 mg/kg që mund të përsëritet sipas nevojës deri në një dozë kumulative prej maks. 10 mg/kg.

Format farmaceutike dhe dozat:

Kapsulla: 25 mg,

Pluhur për tretësirë për injekcion: 20 mg

ENFLURANI

Indikacionet:

Anestezioni i përgjithshëm.

Veprimet anësore:

Depresion kardiorespirator; hepatotoksicitet te të senzibilizuarit ndaj anestezikëve të halogjenuar.

Dozimi:

Induktimi, duke rritur gradualisht nga 0.4% në ajër, oksigjen apo suboksid azoti-oksigjen, sipas rastit të pacientit, mbajtje, 0.5-3% në suboksid azoti- oksigjen.

Format farmaceutike dhe dozat:

Vaporizues i kalibruar

ETOMIDATI

Indikacionet:

Induksion i anestezionit të përgjithshëm>

Veprimet anësore:

Pështirosje; lëvizje të pakontrolluara të syrit; hipertension; hipotension; aritmi; hipoventilim; laringospazëm.

Dozimi:

Me rrugë I.V. ngadalë 300 mcg/kg; fëmijët deri 15 vjeç 390 mcg/kg.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tretësirë për injekcion: 20 mg/10mL

FENTANILI

Indikacionet:

Sedacion; analgjezi; medikacion preoperativ; shtesë anestezionit gjeneral ose regjional.

Kundërindikacionet:

Shtypje e rritur intrakraniale; depresion i rëndë i frymëmarrjes; insuficiencë e rëndë e mëlqisë apo veshkeve.

Vërejtje të posaçme:

Bradikardi, injekcionet I.V. të shpejta mund të shkaktojnë rigjiditet të muskujve të skeletit.

Veprimet anësore:

Frymëmarrje e çrregulluar, laringospazëm, konfuzion, miozë.

Dozimi:

Për ndërhyrjet e vogla, analgjezi; te fëmijët nën 12 vjeç, me rrugë I.M. dhe I.V., 12 mcg/kg, dozë që mund të përsëritet në intervale 30-60 minutëshe. Fëmijëve 18-36 muaj mund t’u nevojitet 2-3 mcg/kg/, dozë transmukozale; tek të rriturit me rrugë I.V. 5-10 mcg/kg dozë me. 0,5-1 mcg/kg dozë transmukozale; 5 mcg/kg në qetësimin preoperativ. Si shtesë anestezionit regjional për dhembjet postoperative 50-110 mcg/kg, dozë shtesë anestezionit të përgjithshëm me rrugë I.M. ose I.V. 2-50 mcg/kg.

Anestezion i përgjithshëm pa shtesë të anestetikëve tjerë me rrugë I.V. 50-100 mcg/kg së bashku me O₂ dhe relaksues muskulor.

Format farmaceutike dhe dozat:

Injekcion: 0.5 mg/10mL, 0.1mg/2mL,

HALOTANI

Indikacionet:

Anestezion i përgjithshëm

Vërejtje të posaçme:

Veprimet anësore, shih kundërindikacionet

Dozimi:

Induktim, duke rritur gradualisht nga 2-4% në oksigjen apo nitroksid-oksigjen. Tek fëmijët 1.5-2% përmbajtje 0.5-2%.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tretësirë për inhalim: 50 mL, 250 mL

I ZOFLURANI

Indikacionet:

Anestezioni (induktimi dhe mbajtja).

Kundërindikacionet:

Hipersenzitiviteti.

Veprimet anësore:

Tahikardia (moshat e reja), hipotension, depresion i respiracionit, hepatotoksicitet.

Dozimi:

Induktimi: fillohet me 0.5% duke e rritur në 3 % në përzierje me oksigjen ose me suboksid azoti-oksigjen.

Mbajtja: 1-1.25 % në suboksid azoti-oksigjen. Nëse administrohet vetëm me oksigjen mund të nevojitet 0.5-1% më tepër. Në sectio cesarea 0.5-0.75 % i përzier me suboksid azoti-oksigjen.

Format farmaceutike dhe dozat:

Vaporizues i kalibruar.

KETAMINA

Indikacionet:

Induktim i anestezionit; mbajtje e anestezionit te ndërhyrjet e vogla kirurgjike.

Vërejtje të posaçme:

Duhet të administrohet nën kujdesin e personelit të kualifikuar për anestezion dhe të kihet parasysh ruajtja e frymëmarrjes.

Veprimet anësore:

Hipertension; tahikardi; shtypje e rritur intrakraniale; halucinacione; tremor etj.

Kundërindikacionet:

Shtypje intrakraniale e lartë; aneurizëm; tireotoksikozë; angina, sindromi i Adam- Stokes-it, bllok S-A, A-V, ose bllok intraventrikular.

Dozimi:

Me rrugë I.M. në ndërhyrje të vogla 6.5-13 mg/kg; me rrugë I.V. si injekcion që zgjat më shumë se 1 min.1-4.5 mg/kg, si infuzion në tretësirë 1% maks.0.5-2 mg/kg;

Dozimi sipërfaqësor:

Të lyhet sipërfaqja sipas nevojës maks. 3 mg/kg/dozë, pa u përsëritur së paku 2 orë;

-si anestetik lokal, i injektueshëm varësisht nga ndërhyrja , zgjatja e nevojshme, vaskularizimi i indit, maks. 4.5mg/kg/dozë.

Me rrugë I.M. të rriturit 300mg ,

-si antiaritmik, I.V. 1-1.5 mg/kg bolus gjatë 2-3 min., mund të përsëritet në doza prej 0.5-0.75 mg/kg çdo 5-10 min. deri në maks. 3 mg/kg; me infuzion të vazhdueshëm 1-4 mg/min. Për terapi mbajtëse 10-45 mcg/kg/min.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tretësirë për injekcion: 50 mg/mL 10 mL inj

MIDAZOLAMI

Indikacionet:

Qetësim me amnezion, premedikacion, induktim në anestezion.

Vërejtje të posaçme:

Shih diazepamin; doza duhet zbritur te të moshuarit.

Kundërindikacionet:

shih diazepamin.

Veprimet anësore:

Shih diazepamin, depresion i frymëmarrjes dhe ndërprerje e saj veçanërisht pas dozave të larta apo injekcioneve të shpejta.

Dozimi:

Për sedacion me rrugë I.V. gjatë 30 sekondave 2 mg. Nëse sedacioni nuk është i mjaftueshëm mund të rritet pas 2 minutash me nga 0.5-1 mg. Doza e zakonshme mes 2.5-7.5 mg (rreth 70 mcg/kg).

Për premedikim me injekcion I.M. 70-100 mcg 30-60 minuta para operacionit.

Për induktim me injekcion I.V. të ngadalshëm 200-300 mcg/kg.

Sedacion te pacientët në mjekim intensiv me infuzion I.V. fillimisht 30-300 mcg/kg gjatë 5 minutave pastaj 30-200 mcg/kg/orë. Doza e ulët në hipovolemi, vazokontrikcion, hipotermi si dhe në rastet kur përdoret një analgjetik opioid.

Format farmaceutike dhe dozat:

Injekcione: 5 mg/5mL; 15 mg/3mL

ATROPINA (sulfati)

Indikacionet:

Tharja e sekrecioneve; bradikardi; blloku neuromuskular ( me neostigminë).

Vërejtje të posaçme:

Në sindromin e Down-it; te fëmijët dhe të moshuarit; glaukomë; myasthenia gravis dhe hipertrofi të prostatës.

Veprimet anësore:

Tahikardi; konstipacion; sekretim bronkial të zvogëluar; humbje akomodimi të pupilave.

Kundërindikacionet: glaukomë këndngushtë; ileus paralitik; stenozë pilorike dhe hipertrofi prostate.

Dozimi:

Premedikim me rrugë I.V. 300-600 mcg menjëherë para induktimit të anestezionit; me rrugë I.M. 300-600 mcg 30-60 min. para induktimit; te fëmijët 20 mcg/kg.

Format farmaceutike dhe dozat:

Injekcione: 0.5 mg/mL, 1mg/mL

NALOKSONI

Indikacionet:

Rikthim i frymëmarjes së deprimuar me opioid; mbidozimi i opiateve.

Vërejtje të posaçme:

Në çrregullimet kardiovaskulare, ose te pacientët që marrin barna kardiotoksike; varshmëri fizike ndaj opiateve.

Veprimet anësore:

Pështirosje dhe vjellje; tahikardi dhe fibrilacion.

Dozimi:

Me rrugë I.V. 1.5-3 mcg/kg. Nëse ka nevojë për vazhdim, injekcione I.M. pas 1-2 orësh.

Fëmijët: me injekcion I.V. 10 mcg/kg. Nëse nuk ka reagim, doza pasardhëse 100 mcg/kg . Nëse nuk është e mundur rruga I.V. atëherë doza ndahet në pjesë me rrugë I.M. ose subkutane.

Neonatët: me injekcion subkutan, intramuskular ose intravenoz, të përsëritur çdo 2-3 minuta.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tretësirë për injekcion: 20 mcg/mL.

15.2 ANESTEZIONI LOKAL

Anestetikët lokal

Mekanizmi i veprimit:

Të gjithë anestetikët lokal bllokojnë në mënyrë reverzibile përqueshmërinë nervore duke e zvogëluar permeabilitetin e membranës për Na. Kjo ngadalëson shpejtësinë e depolarizimit të membranës dhe për këtë arsye ngritet pragu i ekscitabilitetit elektrik. Të gjitha fijet nervore janë të përfshira dhe atë në një mënyrë të parashikueshme sekvencore: autonome, senzitive , motorike. Efekti anestetik zhduket me rradhë të kundërt.

Pasi që këto substanca bllokojnë kanalet e Na në indin miokardial, krijohet edhe një veprim antiaritmik. Lidokaina dhe prokainamida përdoren në mënyrë rutinore si antiaritmikë. Meksiletina dhe tokainidi, barna orale të ngjajshme me lidokainën, kanë mekanizëm shumë të afërt të veprimit me lidokainën dhe poashtu përdoren si antiaritmik. Aktualisht, meksiletina dhe tokaini nuk janë në disponim si preparate topike e as si forma të injektueshme të preparateve anestetike. Dhe në fund, lidokaina është përdorur si medikament alternativ në trajtimin e statusit epileptik. Mekanizmi i saktë i këtij veprimi është i paqartë por është e mundur që është e involvuar bllokada e kanaleve të Na.

B UPIVAKAINA

Indikacionet:

Anestetik infiltrativ; anestetik lokal për bllokimin e nervave periferike si dhe për bllokim kaudal, epidural, retrobulbar

Vërejtje të posaçme:

Sëmundjet e mëlqisë! Nuk Përdoret te fëmijët nën moshën 12 vjeçare, kurse tretësira për anestezion tek pacientët nën moshën 18 vjeçare.

Veprimet anësore:

Arrest kardiak; hipotension, bradikardi; palpitacione; konvulzione; shqetësim; pështirosje; apne

Kundërindikacionet:

Alergji e njohur ndaj barit.

Dozimi:

Ndryshon varësisht nga procedura, thellësia e anestezionit, zgjatjes, vaskularizimit të indit, dhe gjendjes së pacientit.

- blloku kaudal: fëmijët, 1-3.7 mg/kg; të rriturit, 15-30 mL të injekcionit 0.25% ose 0.5%

- blloku epidural (dhe të tjerët pos atij kaudal): fëmijët 1.25 mg/kg/dozë, të rriturit, 10-20 mL të tretësirës 0.25% ose 50%.

- blloku i nervave perferikë: 12.5- 25 mg, maks. 2.5 mg/kg ose 3mg/kg (e dhënë me adrenalinë), deri në maks. 400 mg/ditë.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tretësirë për injekcion 0.25m%, 0.5%

LIDOKAINA

Indikacionet:

Anestezion lokal, antiaritmik

Vërejtje të posaçme:

Të përdoret me kujdes të veçantë tek të sëmurët me sëmundje të mëlqisë, me depresion të frymëmarrjes, me insuficienncë kardiake dhe fibrilacion.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tretësirë për injekcion: 0.5%, 1%, 2%

Xhel: 2%