FORMULARI I BARNAVE I KOSOVĖS

6. Sistemi endokrin

6.1 ANTIDIABETIKĖT

Insulina

IZOFAN INSULINA

IZOFAN INSULINA BIFAZIKE

Sulfoniluretė dhe biguanidet

GLIBENKLAMIDI

GLIPIZIDI

METFORMINA

Barnat tjera hipoglikemike

AKARBOZA

ROSIGLITAZONI

Barnat pėr trajtimin e hipoglikemisė

GLUKAGONI

6.2 TIREOIDIKĖT DHE ANTITIREOIDIKĖT

Tiroidikėt

LEVOTIROKSINA

PROPILTIOURACILI

6.3 KORTIKOSTEROIDET

Kortikosteroidet

6.4 HORMONET SEKSUALE

ESTRADIOLI

ESTRADIOL-PROGESTERON

MEDROKSIPROGESTERONI

TESTOSTERONI

6.5 HORMONET E HIPOTALAMUSIT, GJĖNDRRĖS PITUITARE DHE ANTIESTROGJENET

Barnat fertilizuese

GONADORELINA

GONADOTROPINA HORIONIKE HUMANE

KLOMIFENI

MENOTROPINET

6.6 BARNAT QĖ NDIKOJNĖ NĖ METABOLIZMIN E ESHTRAVE

KALCITONINA

Bisfosfonatet

ETIDRONATI

PAMIDRONATI

IBANDRONATI

 

6. Sistemi endokrin

6.1 ANTIDIABETIKĖT

 

Insulina

 

Mekanizmi i veprimit:

Insulina (njė proteinė e pėrbėrė nga aminoacidet) lidhet pėr njė receptor nė sipėrfaqen e qelizės. Kompleksi receptor-insulin ndryshon strukturėn membranore tė qelizės qė aktivizon cAMP-nė. cAMP bėnė “kaskada” pėrgjatė qelizės dhe aktivizon kinazėn.Kinaza fosforilon enzimin glukogjensintetazėn e cila bėhet metabolikisht aktive dhe ndihmon lidhjen e molekulave tė glukozės qė tė formohen depo-molekulat e glukogjenit.

 

IZOFAN INSULINA

 

Indikacionet:

Diabetes mellitus.

Vėrejtje tė posaēme:

Ēfarėdo ndryshimi i insulinės duhet bėrė me kujdes. Ndryshimi i prodhuesit, teknologjisė sė prodhimit, mund tė sjellė ndryshimin e dozimit, protamina mund tė shkaktojė reakcione alergjike.

Veprimet anėsore:

Palpitacione, tahikardi, pallor, konfuzion, dhembje koke, uri, pėshtirosje etj.

Dozimi:

Me injekcione subkutane sipas nevojave tė pacientit.

Format farmaceutike dhe dozat:

Injekcion: 100 U/mL, 10 mL; 40 U/mL 10 mL

Top

 

IZOFAN INSULINA BIFAZIKE

 

Indikacionet:

Diabetes mellitus .

Vėrejtje tė posaēme:

Shih mė lart.

Veprimet anėsore:

Shih mė lart.

Dozimi:

Sipas nevojave tė pacientit.

Format farmaceutike dhe dozat:

Injekcion: 100 U/mL 10 mL.

mixtard 10-10% formė e tretshme 90% izofan

mixtard 20-20% formė e tretshme 80% izofan

mixtard 30, mixtard 40

 

Sulfoniluretė dhe biguanidet

 

Mekanizmi i veprimi:

Si gjenerata e parė ashtu edhe gjenerata e dytė e preparateve orale tė sulfoniluresė ushtrojnė veprime tė ngjashme farmakologjike, pėr dallim prej metforminės  e cila ka profil farmakologjik tė ndryshėm. Asnjė grup i kėtyre barnave nuk tregon efekt nėse mungojnė beta-qelizat funksionale. Aksioni kryesor i preparateve tė sulfoniluresė ėshtė i orientuar nė beta-qelizat pankreatike ku stimulohet lirimi i insulinės, pėr dallim nga metformina e cila stimulon lidhjen e insulinės pėr receptorėt e saj duke e rritur shfrytėzimin periferik tė glukozės. Tė dy kėto barna kanė edhe efekte ekstrapankreatike tė cilat pasqyrohen me zvogėlimin e prodhimit hepatik tė glukozės. Preparatet e sulfoniluresė poashtu shtojnė ndjeshmėrinė  periferike ndaj glukozės dhe atė si pasojė e njė shtimi tė insulin-receptorėve ose tė ndryshimit tė gjendjes pas lidhjes sė insulinės me receptorė. Metformina  poashtu mund tė zvogėlojė absorbimin intestinal tė glukozės.

 

GLIBENKLAMIDI

 

Indikacionet:

Diabetes mellitus.

Vėrejtje tė posaēme:

Insuficienca renale, hepatike, obezitet.

Kundėrindikacionet:

Laktacion, porfiri.

Veprimet anėsore:

Dhembje koke, ērregullime gastrointestinale.

Dozimi:

Fillimisht 5 mg nė ditė, me kafjall, e rritur deri maks. 15 mg, sipas nevojės sė pacientit.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 2.5 mg, 5 mg

 

GLIPIZIDI

 

Indikacionet:

Diabetes mellitus.

Kundėrindikacionet:

Hipersenzitiviteti, ketoacidoza diabetike me ose pa komė diabetike, shtatzania dhe periudha e ushqimit tė fėmijės me gji.

Veprimet anėsore:

SNQ: mundim, pėrgjumėsi, kokėdhembje.

SGI: nauze konstipacion, diarre.

Hematologjike: leukopeni, anemi hemolitike, agranulocitozė, trombocitopeni,  anemi aplastike.

Hepatike: ikteri kolestatik.

Lėkura: ekzantemė, kruarje.

Tė tjera: hipoglikemi.

Dozimi:

Doza fillestare ėshtė 2.5-5mg nė mėngjes, para marrjes sė ushqimit. Dozat ditore mė tė larta se 15 mg duhet tė ndahen. Doza maksimale ditore ėshtė 40 mg (pėr retard tableta doza maks. ėshtė 20 mg).

Format farmaceutike dhe dozat: 

Tableta: 2.5mg, 5mg, 10mg.

Retard tableta: 5mg, 10mg.

 

METFORMINA

 

Indikacionet:

Diabetes mellitus (tipi II).

Vėrejtje tė posaēme:

Insuficiencė renale dhe hepatike; sėmundjet kardiake.

Kundėrindikacionet:

Ērregullimi i funksionit renal; kolapsi kardiovaskular, acidoza metabolike, shtatzania, laktacioni, dehidrimi.

Veprimet ansore:

Anoreksi, pėshtirosje, urtikarie, fotosensitivitet, ulje e niveleve tė vit. B12.

Dozimi:

500 mg, ēdo 8 orė me ose pas ushqimit.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 500 mg, 850 mg

Top

 

Barnat tjera hipoglikemike

 

Akarboza vepron si inhibues i alfaglukozidazės dhe nė mėnyrė specifike inhibon absorbimin e saharozės nė zorrė duke ngadalėsuar tretjen dhe absorbimin e monosaharideve nga amidoni dhe saharoza.

Rosiglitazoni ėshtė derivat i tiazolidindionit i cili si duket vepron duke rritur ndjeshmėrinė e receptorėve pėr insulin.

 

AKARBOZA

 

Indikacionet:

Nė diabetes mellitus si i vetėm ose nė kombinim me antidiabetikėt tjerė.

Kundėrindikacionet:

Tejndjeshmėria nė akarbozė, ciroza ose sėmundja e rėndė e zorrėve, ketoacidoza diabetike (DKA-diabetic ketoacidosis).

Veprimet anėsore:

Flatulencė, diarre, dhembje abdominale.

Interakcionet:

Acetoheksamidi, thėngjilli aktiv,amilaza, bllokuesit beta adrenergjikė, klorpropamidi, digoksina, gliklazidi, glipizidi, gliburidi, insulina, insulina lispro, MAO inhibuesit, pankreatina, tolazamidi, tolbutamidi, varfarina.

Dozimi:

Fillimisht jepen 25 mg nė ditė 2 herė nė ditė; doza mbajtėse ėshtė 50-100 mg nė ditė. Maksimalisht 300 mg nė ditė. Dozat duhet tė merren nė fillim tė shujtės.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 50 mg, 100 mg

 

ROSIGLITAZONI

 

Indikacionet:

Diabetes mellitus i tipit II. Pėrdoret si monoterapi dhe nė kombinim me metformin ose barnat e sulfoniluresė.

Veprimet anėsore:

Janė raportuar kokėdhembja dhe infekcione tė traktit tė epėrm respirator.

Dozimi:

Doza fillestare ėshtė 4 mg nė ditė si dozė e vetme ose e ndarė nė dy doza ditore. Nėse mbas 8 deri 12 javėsh nuk ka pėrgjegjje terapeutike doza mund tė rritet deri 8 mg nė ditė.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 2 mg, 4 mg, 8mg

 

Barnat pėr trajtimin e hipoglikemisė

 

GLUKAGONI

 

Indikacionet:

Trajtimi i hipoglikemisė dhe ekzaminimet radiologjike tė traktit gastrointestinal.

Kundėrindikacionet:

Tejndjeshmėria nė glukagon.

Veprimet anėsore:

Pėshtirosje, vjellje.

Dozimi:

Tė rriturit: te hipoglikemia 0.5-1 mg SC,IM,IV; ekzaminimet radiologjike 0.25-25 mg IV 1 minut para procedurės ose 1-2 mg 4-10 minuta para procedurės. Doz a mund tė pėrsėritet mbas 20 minutash.

Fėmijėt: 0.03-0.1 mg/kg/dozė; maksimalisht 1 mg/dozė.

Interakcionet:

Antikoagulantėt oral.

Format farmaceutike dhe dozat:

Injekcione: 1 mg, 10 mg

Top

 

6.2 TIREOIDIKĖT DHE ANTITIREOIDIKĖT

 

Tiroidikėt

 

Mekanizmi i veprimit:

Veprimi i hormoneve tiroide ėshtė i gjėrė. Ato janė tė angazhuara nė procese anabolike dhe katabolike, luajnė njė rol integrues nė rritje tė organizmit dhe nė metabolizėm, dhe janė posaēėrisht tė rėndėsishme nė zhvillimin e SNQ te tė posalindurit. Hormonet tiroide ekzogjene e intensifikojnė nivelin e metabolizmit duke e ngritur metabolizmin e proteinave dhe karbohidrateve, duke e rritur glukoneogjenezėn, duke e lehtėsuar mobilizimin e depove tė glukogjenit, dhe duke rritur sintezėn e proteinave. Hormonet tiroide rregullojnė diferencimin dhe proliferimin e qelizave dhe japin ndihmė nė mielinizimin e nervave dhe zhvillimin e zgjatimeve dendritike dhe aksonale nė sistemin nervor. Kėto hormone, sė bashku me somatotropinėn, janė pėrgjegjėse pėr rregullimin e rritjes, e posaēėrisht tė eshtrave dhe tė dhėmbėve. Hormonet tiroide zvogėlojnė koncentrimin e kolesterolit nė mėlqi dhe nė gjak, dhe kanė efekt direkt stimulator nė zemėr. Shfrytėzimi i zemrės ėshtė mė i madh gjatė administrimit tė hormoneve tiroide, qė rezulton me njė rritje tė punės efektive tė zemrės.

Lirimi i Tdhe Tprej gjėndrrės tiroide nė qarkullim tė gjakut ėshtė i rregulluar nga hormoni tiroid stimulues (tirotropina), i cili sekretohet nė gjėndrrėn e pėrparme pituitare.. Lirimi i tirotropinės ėshtė i rregulluar nga sekrecioni i hormonit lirues tė tiroidės (TRH) prej hipotalamusit, dhe prej feed-back mekanizmit tė varur prej koncentrimit tė hormonit tiroid nė qarkullim. Administrimi i dozave farmakologjike tė hormonit tiroid ekzogjen te pacientėt eutiroidikė rezulton me supresion tė sekrecionit endogjen tė hormonit tiroid.

 

LEVOTIROKSINA

 

Indikacionet:

Hipotiroidizmi.

Vėrejtje tė posaēme:

Dozat e larta mund tė shaktojnė helmime tė rėnda; angina pectoris; alergji, diabetes mellitus dhe insipid.

Kundėrindikacionet:

Tireotoksikozė, infarkti i miokardit.

Veprimet anėsore:

Palpitacion, aritmi, nervozitet, dhembje koke, tremor, pagjumėsi.

Dozimi:

Fillimisht 50-100 mcg nė ditė, para mėngjesit, e rregulluar sipas nevojės me nga 50 mcg, ēdo 3-4 javė (rėndom 100-200 mcg nė ditė), fėmijėt 25 mcg nė ditė duke e rritur dozėn nga 25 mcg ēdo 2-4 javė deri nė shfaqjen e shenjave tė para toksike.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 25 mcg, 50 mcg, 100 mcg

 

PROPILTIOURACILI

 

Indikacionet:

Hipertiroidizėm.

Vėrejtje tė posaēme:

Pacientėt mbi 40 vjeē pėr shkak hipoprotrombinemisė, laktacion, shtatzani, insuficiencė renale dhe hepatike.

Veprimet anėsore:

Ethe, urtikarie, leukopeni.

Dozimi:

300-600 mg nė ditė nė doza tė ndara, doza mbajtėse 50-150 mg nė ditė.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 50 mg

Top

 

6.3 KORTIKOSTEROIDET

 

Kortikosteroidet

 

Mekanizmi i veprimit:

Kortikosteroidet endogjene sekretohen nė korteksin adrenal; besohet se efektet e tyre janė mė parė rezultat i modifikimit tė aktivitetit enzimatik se sa i veprimit tė induktuar hormonal direkt. Kortikosteroidet ndahen nė dy grupe: mineralokortikoidet dhe glukokortikoidet., varėsisht prej veprimit primar farmakologjik  tė tyre. Mineralokortikoidet e ndryshojnė drejtpeshimin elektrolitik dhe atė tė lėngjeve duke e lehtėsuar reapsorbimin e Na dhe ekskrecionin e K dhe H nė tubujt renal distal, qė rezulton me edemė dhe hipertension. Glukokortikoidet i realizojnė disa nga efektet e mineralokortikordeve por janė poashtu tė involvuar nė shumė rrugė tė tjera metabolike siē janė: glukoneogeneza, redistribuimi i lipideve, metabolizmi i proteinave dhe balanci i Ca.

Dozat farmakologjike tė kortikosteroideve zbresin efektet e  inflamacionit nė atė mėnyrė qė inhibojnė lirimin e hidrolazės acidike leukocitare , prevenojnė grumbullimin e makrofagėve nė vendin e inflamacionit , pengojnė adhezionin leukocitar pėr muret e kapilarėve, reduktojnė komponentet e komplementit, reduktojnė permeabilitetin e membranės kapilare ( reduktojnė edemėn), inhibojnė lirimin e kininės dhe histaminės si dhe pengojnė formimin e vrragės.Glukokortikoidet suprimojnė sistemin imunitar duke zvogėluar funksionin e sistemit limfatik, reduktojnė imunoglobulinet dhe koncentrimin e komplementit, e shpejtojnė limfocitopeninė, inhibojnė transportin e komplekseve imune pėrmes membranės kapilare dhe (ndoshta) pengojnė lidhjen antigjen-antitrup.

Dozat farmakologjike tė glukokortikoideve poashtu inhibojnė lirimin e hormonit adrenokortikotrop, dhe  pėr kėtė arsye shpejtojnė insuficiencėn adrenokortikale sekondare (ndėrprerja e sekrecionit kortikosteroidal endogjen). Nėse pėr njė kohė mė tė gjatė administrohen doza suprafiziologjike tė glukokortikoideve, korteksi adrenal do tė atrofojė dhe pacienti do tė reagojė nė stres nė tė njėjtėn mėnyrė siē reagojnė tė sėmurit nga sėmundja e Addison-it ose pacientėt me hipokorticizėm.

 

6.4 HORMONET SEKSUALE

 

ESTRADIOLI

 

Indikacionet:

Simptomet vazomotore tė rėnda dhe mesatare tė shoqėruara nė menopauzė, vaginiti atrofik, kraurosis vulvae, hipogonadizmi femėror, kastrimi femėror, dėmtimi primar i ovarit, kanceri i gjirit, karcinoma e prostatės, osteoporoza, gjakderdhje jonormale uterine.

Kundėrindikacionet:

Kanceri i gjirit pėrveē nė pacintėt e selekcionuar nė mėnyrė pėrkatėse pėr trajtim tė metastazave, neoplazmat tė varura nga estrogjeni, gjakderdhjet jonormale gjenitale tė padiagnostikuara, tromboflebit aktiv ose ērregullimet tromboembolike, histori e tromboflebitit, tromboza ose tromboembolia si pasojė e pėrdorimit tė mėparshėm tė estrogjeneve (pėrveē nėse pėrdoret nė trajtimin e neoplazmave tė gjirit ose tė prostatės, shtatzania ose shtatzania e dyshuar).

Vėrejtje tė veēanta:

Induktimi i neoplazmave malinje, sėmundjet e fshikzės sė tėmthit, sėmundjet tromboembolike, hiperkalcemia te pacientėt me kancer tė gjirit ose metastaza tė eshtrave, dėmtimi i funkcionit tė mėlqisė, mund tė zvogėlojė tajimin e qumshtit nė laktacion, te fėmijėt nuk ka siguri dhe efikasitet tė dėshmuar.

Veprimet anėsore:

Gjakderdhje shpėrthyese, puērrosje, ndryshime nė rrjedhėn menstruale, dismenore, sindromi i ngjashėm me atė premenstrual, amenore gjatė dhe mbas trajtimit, pėshtirosje, vjellje, shtėrzime abdominale, tė ajur, verdhėz kolestatike, chloasma dhe melasma (mund tė perzistojė edhe mbas tėrheqjes sė barit), erythema nodosum/multiforme, erupcion hemoragjik, urtikari, dermatit, zbutje e lakores korneale, intoleranca e thjerrėzave kontakte, kokėdhėmbje, marramendje, depresion mental, konvulzione, dhembje nė vendin e injektimit, abces steril, pezmatim mbas injekcionit, skuqje dhe irritim nė vendin e aplikimit tė sistemit transdermal (17%), pėrkeqėsim i porfirisė, edemė, ndryshime nė libido, tejndjeshmėri e gjinjėve, rritje dhe sekretim.

Dozimi:

Estroni:

Tė administrohet vetėm I.M.

Terapia zėvendėsuese te konditat e mungesės sė estrogjeneve (hipogonadizmi, kastracioni femėror, dėmtimi primar i ovareve): Zbutja e simptomeve mund tė arrihet me pėrdorimin e 0.1 mg tė estronit nė javė nė dozė tė vetme ose tė ndarė. Disa pacientėve mund tė ju duhen 0.5 deri 2 mg nė javė.

Vaginiti senil dhe kraurosis vulvae: Pėrgjithėsisht 0.1 deri 0.5 mg 2 –3 herė  nė javė.

Gjakderdhje jonormale uterine pėr shkak tė disbalancit hormonal: Mund tė fitohet pėrgjegjje e mirė terapeutike me trajtime tė shkurtėra intenzive. Doza e rėndomtė sillet nga 2 deri 5 mg nė ditė gjatė disa ditėve.

Gjendjet kronike.

Kanceri inoperabil i progreduar i prostatės: Pėr trajtim paliativ tė kancerit tė prostatės duhet tė pėrdoren 2 deri 4 mg  estron 2 deri 3 herė nė javė. Nėse pėrgjegjja terapeutike ėshtė e duhur atėherė ajo duhet tė manifestohet mbrenda 3 muajsh nga fillimi i terapisė. Nėse manifestohet pėrgjegjja e duhur, tė vazhdohet me hormone derisa sėmundja tė progredojė prapė.

Kanceri inoperabil progresiv i gjirit te mashkujt dhe femrat postmenopauzale tė selekcionuar nė mėnyrė pėrkatėse: 5 mg 3 herė ose mė shumė nė javė, varėsisht nga pesha e dhembjes.

Estradioli oral

Simptomet mesatare dhe tė rėnda, atrofia vulvo-vaginale qė shfaqet nė menopauzė, hipogonadizmi femėror, kastracioni femėror, dėmtimi primar i ovareve: Trajtimi inicial me 1 ose 2 mg/ditė, tė rregullohet doza pėr kontrollimin e simptomeve tė pranishme. Tė bėhet titrimi i dozės pėr tė pėrcaktuar dozėn minimale tė terapisė mbajtėse.

Kanceri i prostatės (androgjen i varur, inoperabil, progredues): Tė jepen 1 deri 2 mg 3 herė nė ditė. Tė vlerėsohet efektiviteti i terapisė duke pėrcaktuar fosfateminė dhe pėrmirėsimin simptomatik tė gjendjes sė pacientit.

Kanceri i gjirit (inoperabil, progredues): Jepet nė mėnyrė kronike te pacientėt (mashkuj dhe femra) e selekcionuar nė mėnyrė pėrkatėse. Doza e rėndomtė ėshtė 10 mg 3 herė nė ditė pėr mė sė paku 3 muaj.

Prevenimi i osteoporozės: Tė jepet nė mėnyrė ciklike (psh. 23 javė po, 5 ditė jo) nga 0.5 mg/ditė sa mė shpejtė qė ėshtė e mundshme mbas menopauzės. Ndėrprerja e trajtimit mund tė rivendos shkallėn natyrore tė humbjes sė materialit ashtror.

Estradioli (valerat) nė vaj

Ofron 2 deri 3 javė efekt estrogjenik nga njė injekcion intramuskular.

Simptomet mesatare dhe tė rėnda vazomotorike qė shfaqen nė menopauzė, vaginiti atrofik ose kraurosis vulvae tė shfaqura nė menopauzė, hipogonadizmi femėror, kastracioni femėror ose dėmtimi primar i ovareve: 10 deri 20 mg ēdo 4 javė.

Karcinoma e prostatės: 30 mg ose mė shumė ēdo 1 ose 2 javė.

Estradiol sistem transdermal(TTS)

Pėrdoret simbas udhėzimit tė prodhuesit.

Format farmaceutike dhe dozat:

Estron injekcion ujor: 2 mg/mL, 5 mg/mL

Estradiol (si valerat) injekcion vajor: 10 mg/mL, 20 mg/mL, 30mg/mL, 40 mg/mL

Estradiol tableta: 0.5 mg, 1 mg, 2 mg

Estradiol sistem transdermal(TTS): 0.0375 mg, 0.05 mg, 0.075 mg dhe 1 mg pėr 24 orė.

Top

 

ESTRADIOL-PROGESTERON

 

Indikacionet:

Terapi zėvendėsimi hormonal te gratė me mitėr intakte psh. simptome menopauzale dhe profilaksė e osteoporozės.

Vėrejtje tė posaēme:

Ekspozimi i zgjatur ndaj estrogjeneve rrit rrezikun e njė karcinome endometriale, tė gjirit, te pacientėt me predispozitė ndaj tromboembolisė.

Kundėrindikacionet:

Shtatzani, tromboflebit, sėmundje tė mėlqisė, gjakderdhje gjenitale me etiologji tė panjohur.

Veprimet anėsore:

Pėshtirosje, vjellje , shtėrzime abdominale, ndryshim nė peshė, ndryshim tė libidos.

Dozimi:

Sipas pėrgatesave tė veēanta.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 1 mg,

TTS me raporte tė ndryshme, estradiol dhe progestogjen.

 

MEDROKSIPROGESTERONI

 

Indikacionet:

Karcinomė endometriale dhe renale; amenorea sekondare; parandalim i shtatzanisė.

Vėrejtje tė posaēme:

Epilepsi, astma, diabet, hipertension.

Kundėrindikacionet:

Shtatzania, gjakderdhje vaginale e padiagnostifikuar, tromboflebit, disfunksion i mėlqisė, apopleksi cerebrale.

Veprimet anėsore:

Edemė, ērregullime tė menstruacioneve, alopeci, ndryshim nė peshė.

Dozimi:

Oralisht: nė amenore, 5-10 mg nė ditė, 5-10 ditė; gjakderdhje uterine e pazakonshme, 5-10 mg pėr 5-10 ditė duke filluar nga dita e 16-tė ose e 21-tė e ciklit;

Me rrugė I.M.: nė karcinomėn endometriale ose renale, 400-1000 mg/ javė; si kontraceptiv 150 mg ēdo 3 muaj.

Format farmaceutike dhe dozat: 

Tableta: 5 mg, 10 mg, 100 mg

Injekcione: 500 mg/2.3 mL

 

TESTOSTERONI

 

Indikacionet:

Terapi zėvendėsimi nė trajtimin e pubertetit tė vonuar te djemtė, dhembje e gjinjėve pas lindjes, hipogonadizėm mashkullor, kancer i gjinjėve i paoperueshėm.

Vėrejtje tė posaēme:

Insuficiencė renale, hepatike dhe kardiake; hipertension; epilepsi, sėmundjet iskemike tė zemrės.

Kundėrindikacionet:

Hipertrofi beninje e prostatės, me obstruksion; kancer prostate; shtatzani; karcinomė gjiri te mashkujt; hiperkalcemi.

Veprimet anėsore:

Akne, ērregullime menstruale, karcinomė prostate, shqetėsim, suprimim i spermatogjenezės, alopeci.

Dozimi:

Pėrgatesat me veprim tė zgjatur: me rrugė I.M:

terapi zėvendėsimi tė hormoneve androgjene, 10-50 mg 2-3 herė nė javė; hipogonadizėm mashkullor 50-400 mg ēdo 2-4 javė; pubertet i vonuar te djemtė, 50-200 mg ēdo 2-4 javė.

Format farmaceutike dhe dozat:

Kapsulla: 40 mg

Injekcion: 250 mg (si enantat), 20 dhe 40 mg (si propionat)

Top

 

6.5 HORMONET E HIPOTALAMUSIT, GJĖNDRRĖS PITUITARE DHE ANTIESTROGJENET

 

Barnat fertilizuese

 

Mekanizmi i veprimit:

Manipulimi me hormone mund tė rezultojė me ovulim dhe shtatzani te femrat qė kanė qenė infertile. Njė hormon i rėndėsishėm ėshtė hormoni folikulostimulues (HFS) qė ėshtė i domosdoshėm nė fazat e hershme tė reprodukcionit, rekrutimit dhe selektimit tė folikujve. Urofolitropina ėshtė njė preparat intramuskular i gonadotropinėve qė ka primarisht efektin e HFS.

Hapi i ardhshėm nė ovulacion ėshtė rritja dhe maturimi folikular, pėr ēka janė tė domosdoshėm HFS dhe HL. Njė numėr i caktuar i substancave asiston nė fazėn folikulare. Klomifeni lidhet pėr receptorėt estrogjen nė citoplazėm (antiestrogjen). Lidhja e estrogjenit pėr receptor interpretohet nga ana e hipotalamusit si nivel i ulėt i estrogjeneve. Estrogjeni ėshtė i domosdoshėm gjatė kėsaj faze sepse bėn stimulimin e mveshjes me endometrium e mė vonė ndikon edhe nė prodhimin e mukusit cervikal, dhe kėto efekte i pėrmirėsojnė kushtet pėr penetrimin e spermės. Klomifeni e rritė sasinė e gonadotropineve pituitare siē janė FSH, LH dhe ca tė tjerave. Menotropina ėshtė preparat i purifikuar i gonadotropineve qė pėrmban koncentrim me aktivitet tė standardizuar tė HFS dhe LH. Aktiviteti i rritur folikular favorizon zhvillimin dhe funksionin e trupit tė verdhė.

Gjatė terapisė me klomifen administrohen edhe substanca tjera ndihmėse me qėllim qė tė ndihmojnė ovulacionin dhe implantimin. Korikosteroidet (p.sh. prednizoni, deksametazoni) zvogėlojnė koncentrimin plazmatik tė androgjeneve adrenale, gjė qė mund tė inhibojė folikulogjenezėn. Kortikosteroidet mund tė jepen ēdo natė deri sa tė ndodhė shtatzania. Doza tė vogla tė deksametazonit poashtu jepen tek pacientėt qė marrin terapi tė kombinuar qė pėrmban gonadotropine dhe gonadotropinėn humane horionike (GHH). Aktiviteti antiestrogjen i klomifenit shprehet me rritjen e viskozitetit tė mukusit cervikal qė pengon migrimin spermatik. Dozat e vogla tė estrogjeneve mund tė pėrmirėsojnė cilėsinė e mukusit cervical. Tamoksifeni, antiestrogjen josteroid, ėshtė pėrdorur nė njė numėr tė pacientėve tek tė cilėt ka dėshtuar terapia me klomifen. Tamoksifeni normalizon nivelin e prolaktinės, gjė qė restauron funksionin gonadotropik tė SNQ.

GHH mund tė zėvendėsojė luhatjen e HL qė ndodhė ne mes tė ciklit e qė “shkrepė” ovulacionin. Faza e ardhshme (faza luteale) ndodhė pas ovulimit. Progesteroni nevojitet pėr tė pregatitur endometriumin pėr implantimin e vezės sė fertilizuar. GHH poashtu stimulon trupin e verdhė tė ovareve pėr produkim tė progesteronit. GHH prodhohet nė placentė gjatė shtatzanisė dhe e bėnė mirėmbajtjen e trupit tė verdhė pasi qė tė zvogėlohet niveli i HL. GHH e mbėshtet sekrecionin e vazhdueshėm e tė dy estrogjeneve dhe tė progesteronit. Progesteroni  pastaj pengon menstruacionin. GHH kombinohet me gonadotropine nė preparate siē ėshtė  urofolitropina ose menotropina dhe si tė tilla pėrdoren pėr trajtim tė sterilitetit. Gonadotropina stimulon rritjen e folikujve ndėrsa GHH “shkrepė” ovulacionin.

Hormoni lirues i gonadotropineve pėrdoret pėr induktimin e ovulacionit tek femrat me amenore primare hipotalamike. Gonadorelina (acetati), gonadorelina (hidrokloruri)dhe nafarelina (acetati) janė agonist tė hormonit lirues tė gonadotropinėve qė  stimulojnė lirimin e HFS dhe HL dhe rrisin steroidogjenezėn ovariale. Kontraceptivėt e kombinuar oral (estrogjen/progestin) ose medroksiprogesteroni(acetati) ndonjėherė administrohen 7-10 ditė me qėllim tė induktimit tė ndėrprerjes sė gjakderdhjes gjė qė jepė shenjė pėr startim tė trajtimit me hormonin lirues tė gonadotropinėve.

 

GONADORELINA

Indikacionet:

Amenorea hipotalamike primare.

Kundėrindikacionet:

Hipersenzitiviteti, cistat ovariale, anovulacioni me prejardhje jo-hipotalamike, gjendjet tė cilat mund tė komplikohen me shtatzani.

Veprimet anėsore:

Lėkura: hematomė, infeksion lokal, inflamacion, flebit i lehtė.

SUGJ: shtatzani e shumėfishtė, hiperstimulim ovarial.

Tė tjera: kokėdhembje, nauze, dhembje abdominale, gjakderdhje e shtuar menstruale.

Dozimi:

5 mcg I.V. ēdo 90 minuta, gjatė 21 ditėve. Nėse pas tri trajtimeve tė tilla nuk ka efekt doza duhet tė rritet.

Format farmaceutike dhe dozat: 

Ampula: 0.8 mg/10 mL, 3.2 mg/10 mL

sė bashku me mjetet e nevojshme pėr aplikim.

 

GONADOTROPINA HORIONIKE HUMANE

Indikacionet:

Infertiliteti hipopituitar, trajtimi i pasuksesshėm me klomifen. Trajtimi superovulativ tek koncepcioni i asistuar (p.sh. fertilizimi in vitro). Hipogonadizmi hipogonadotropik me oligospermi. Puberteti i vonuar.

Kundėrindikacionet:

Tumoret me androgjen-varėsi.

Veprimet anėsore:

Edemė, kokėdhembje, ndryshim i disponimit, gjinekomasti, reakcione lokale, shtatzani e shumėfishtė, lodhje.

Dozimi:

Doza akordohet varėsisht prej rezultatit tė terapisė.

Format farmaceutike dhe dozat: 

Ampula: 1.500 njėsi, 2.000 njėsi, 5.000 njėsi, 10.000 njėsi. Solvensi ėshtė i bashkangjitur. Administrimi ėshtė S.C. ose I.V.

 

KLOMIFENI

 

Indikacionet:

Pėr induktim tė ovulacionit.

Kundėrindikacionet:

I kontraindikuar gjatė shtatzanisė si dhe tek hemoragjitė gjenitale abnormale tė pa diagnostikuara, tek cista ovariane, tek sėmundjet hepatike, tek disfunksioni tireoidal apo adenal dhe tek lezionet intrakraniale kronike (p.sh. tumori i hipofizės).

Veprimet anėsore:

Kokėdhembje, insomni, marramendje, depresion, lodhje, trubullim nė tė pamur, fotofobi, pėshtirosje, vjellje, urinim i shpeshtė dhe poliuri, hemoragji uterine abnormale, zgjerim ovarial dhe formacion cistik, urtikarie, dermatit, alopeci reverzibile.

Dozimi:

50 mg P.O.nė ditė, 5 ditė duke filluar nė ditėn e 5 tė ciklit menstrual. Nėse qėllimi nuk arrihet, mund tė rritet dozimi P.O. pėr 5 ditė, pasi tė kenė kaluar 30 ditė nga kursi i parė i terapisė.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 50mg

Top

 

MENOTROPINET

 

Indikacionet:

Anovulimi, infertiliteti me ovulacion, infertiliteti tek mashkujt.

Kundėrindikacionet:

Hipersenzitiviteti, insuficienca primare ovariale, disfunksioni adrenal ose tireoid  i pakontrolluar, hormonet pituitare, fibromat uterine, rritjet ose cistat ovariale, shtatzania, tek mashkujt me funksion pituitar normal, insuficiencė testikulare primare, infertiliteti qė nuk ka tė bėjė me hipogonadizėm hipogonadotropik.

Veprimet anėsore:

SNQ: kokėdhembje, mundim.

SGI: nauze vjellje, shtėrzime abdominale, diarre, meteorizėm.

SUGJ: rritja ovariale me dhembje dhe distendim abdominal, cista ovariale, lindje multiple, sy. hiperstimuluese ovariale.

SKV: tahikardi, insult.

SR: atelektazė, RDS akut, embolizėm dhe infarkt pulmonar, okluzion arterial, dispne, tahipne.

Tė tjera: gjinekomastia, ethe, reakcione anafilaktike dhe hipersenzitive, ekzantemė, shtatzani ektopike.

Dozimi:

Anovulimi:

I.M. 7-12 ditė nga njė ampulė nė ditė me nga 75 U.I. dhe njė ditė pas dozės sė fundit administrohen 5.000-10.000 njėsi tė gonadotropinės horionike I.M. Pėrsėritet njė deri nė tri cikle menstruale deri sa tė fillojė shtatzania.

Infertiliteti me ovulacion:

I.M. 7-12 ditė nga njė ampulė nė ditė me nga 75 U.I. dhe njė ditė pas dozės sė fundit administrohen 5.000-10.000 njėsi tė gonadotropinės horionike I.M.Pėrsėritet nė dy cikle menstruale e pastaj administrohet 7-12 ditė, njė herė nė ditė nga njė ampulė me nga 150 U.I. HL dhe HFS. dhe njė ditė pas dozės sė fundit administrohen I.M. 5.000-10.000 njėsi tė gonadotropinės horionike. Pėrsėritet nė dy cikle menstruale.

Infertiliteti te mashkujt:

Sė pari 3 herė nė javė 5.000 njėsi tė gonadotropinės horionike humane 4-6 muaj, pastaj, I.M. 3 herė nė javė nga njė ampulė me nga 75 U.I. HL dhe HFS (sė bashku me 2.000 njėsi GHH 2 herė nė javė) sė paku 4 muaj. Nėse nuk ndodhė spermatogjeneza doza e FSH dhe LH rritet nė 150 U.I. ndėrsa doza e GHH mbetet e njėjtė.

Format farmaceutike dhe dozat: 

Injekcione: 75 U.I. tė aktivitetit tė HL dhe 75 U.I. tė aktivitetit tė HFS.

Injekcione: Nga 150 U.I. tė aktivitetit tė HL dhe HFS.

Top

 

6.6 BARNAT QĖ NDIKOJNĖ NĖ METABOLIZMIN E ESHTRAVE

 

KALCITONINA

 

Indikacionet:

Hiperkalcemia, Morbus Paget i eshtrave, dhembja e eshtrave te neoplazmat, osteoporoza postmenopauzale.

Vėrejtje tė veēanta:

Histori e alergjisė nė bari (kėshillohet testi i lėkurės); dėmtimi i veshkeve; insuficienca e zemrės; te fėmijėt tė pėrdoret vetėm pėr njė kohė tė shkurtė dhe tė monitorohet rritja e eshtrave; shtatzania, laktacioni.

Veprimet anėsore:

Pėshtirosje, vjellje, diarre, mbėrdhezje, marramendje, therrje nė duar, shije e pakėndshme, urtikari, janė raportuar reakcione alergjike pėrfshirė anafilaksėn; reakcione inflamatore nė vendin e injekcionit.

Dozimi:

Te hiperkalcemia jepet injekcion subkutan ose intramuskular nė diapazon prej 5-10 njėsi/kg nė ditė (nė 1-2 doza tė ndara) deri nė 400 njėsi ēdo 6-8 orė duke e pėrshtatur dozėn sipas pėrgjegjjes klinike dhe biokimike (nuk ka levėrdi tė madhe nėse jepen doza mė tė mėdha se 8 njėsi/kg ēdo 6 orė); me infuzion intravenoz tė ngadalshėm  jepen 5-10 njėsi gjatė sė paku 6 orėve.

Te Morbus  Paget i eshtrave jepen me injekcion subkutan ose intramuskular nė diapazon tė dozės prej 50 njėsi 3 herė nė javė deri nė 100 njėsi nė ditė, nė doza tė vetme ose tė ndara.

Te dhembjet e eshtrave te neoplazmat jepen me injekcion subkutan ose intramuskular nga 200 njėsi ēdo 6 orė ose 400 njėsi ēdo 12 orė gjatė 48 orėve; mund tė pėrsėritet simbas zgjedhjes sė mjekut.

Te osteoporoza menopauzale jepen me injekcion subkutan ose intramuskular nga 100 njėsi nė ditė me kalcium dhe vitamin D plotėsues.

Format farmaceutike dhe dozat:

*Salcatonin -kalcitonin salmonal sintetik ose rekombinant

Injekcione: 50 njėsi/mL, 100 njėsi/mL, 200 njėsi/2mL , 400 njėsi/2mL

 

Bisfosfonatet

Mekanizmi i veprimit:

Bisfosfonatet do tė mund tė vepronin duke shkaktuar ndryshime kimike nė vetė mineralet duke inhibuar formacionet kristalore dhe duke i bėrė mineralet rezistentė nė resorpcion. Kėto efekte varen nga sasia e barit tė dhėnė. Me bisfofsonatet mė tė reja, dozat janė aq tė vogla sa qė efektet nuk mund tė shkaktohen nga ndryshimet fiziko-kimike nė vetė mineralin.

Veprimet e mundshme qelizore tė bisfosfonateve:

v     Interferojnė me skeletin  e osteoklasteve

v     Inhibojnė rrugėn e enzimeve tė mevalonatit

v     Zvogėlojnė protein-tirozin fofatazėn

v     Stimulojnė apoptozėn e osteoklasteve

v     Inhibojnė ngjitjen e osteoklasteve nė asht

v     Inhibojnė pompėn protonike tė osteoklasteve

v     Inhibojnė sekretimin e metaloproteinazave tė matriksit

v     Vepron nė osteoklaste pėr inhibimin e stimuluesit tė rekrutimit tė osteoklasteve

v     Vepron nė osteoblaste pėr inhibimin e aktivitetit tė osteoklasteve

 

ETIDRONATI

 

Indikacionet:

Morbus Paget i eshtrave, osteoporoza.

Vėrejtje tė veēanta:

Tė reduktohet doza te dėmtimi i lehtė i veshkeve (tė shmanget nėse dėmtimi ėshtė mesatar ose i rėndė).

Kundėrindikacionet:

Dėmtimi mesatar ose i rėndė i veshkeve; shtatzania dhe laktacioni; nuk ėshtė i indikuar nė prani tė hiperkalcemisė ose hiperkalciurisė ose pėr osteomalacion.

Veprimet anėsore:

Pėshtirosje, diarre ose konstipacion, dhembje abdominale; hipokalcemia asimptomatike; rritje e dhembjes sė eshtrave te sėmundja e Paget-it, gjithashtu rritje e rrezikut nga thyerjet e eshtrave nga dozat e larta nė sėmundjen e Paget-it (tė ndėrpritet dhėnja nėse paraqiten thyerjet); reakcionet e lėkurės paraqiten rrallė (pėrfshirė angioedemėn, urtikarinė dhe pruritin), hiperfosfatemi tranzitore, kokėdhembje, parestezi, ėshtė raportuar pėr neuropati periferike; janė raportuar edhe ērregullime tė gjakut (pėrfshirė leukopeninė, agranulocitozėn dhe pancitopeninė).

Dozimi:

Te Morbus Paget  i eshtrave jepen nėpėrmjet gojės 5 mg/kg si njė dozė e vetme ditore deri nė 6 muaj; dozat mė tė larta se 10 mg/kg nė ditė deri nė 3 muaj mund tė pėrdoren me kujdes por dozat mė tė larta se 20 mg/kg nė ditė nuk rekomandohen; mbas njė intervali prej mė sė paku 3 muajsh mund tė pėrsėritet terapia kur evidentohet riaktivizimi i sėmundjes-duke pėrfshirė treguesit biokimikė (tė shmanget trajtimi i parakohshėm).

Te trajtimi i osteoporozės, parandalimin e dobėsimit tė eshtrave te gratė postmenopauzale (posaēėrisht nėse terapia zėvendėsuese me hormone ėshtė e papėrshtatshme) dhe parandalimin dhe trajtimin e osteoporozės sė shkaktuar nga kortikosteroidet jepen nė cikle 90 ditėshe jepen nga 400 mg etidronat gjatė 14 ditėve pastaj 1.25 g karbonat kalciumi gjatė 76 ditėve.

Format farmaceutike dhe dozat:

Tableta: 200 mg, 400 mg

Top

 

IBANDRONATI

 

PAMIDRONATI